مالیات نقل و انتقال ملک یکی از مهمترین و اجتنابناپذیرترین هزینهها در هر معامله ملکی است که آگاهی از جزئیات آن برای خریداران، فروشندگان، سرمایهگذاران و حتی مشاوران املاک ضروری است. این مالیات، در واقع مبلغی است که دولت بابت انتقال مالکیت یک دارایی ملکی از فروشنده دریافت میکند و نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال ملک بر اساس ارزش معاملاتی ملک و نرخهای قانونی تعیین شده و دارای فرمول مالیات نقل و انتقال ملک مشخصی است. در سال 1404، این مالیات معمولاً 5 درصد ارزش معاملاتی ملک (برای املاک مسکونی) در نظر گرفته میشود و مسئولیت پرداخت آن عموماً بر عهده فروشنده است، هرچند توافق طرفین میتواند متفاوت باشد. این مقاله به شما کمک میکند تا با تمامی ابعاد این مالیات، از جمله انواع آن، نحوه محاسبه دقیق، فرمولهای مربوطه، معافیتها و مراحل پرداخت، به طور کامل آشنا شوید و با اطمینان خاطر در معاملات ملکی خود گام بردارید.
مالیات نقل و انتقال ملک نه تنها منبع درآمدی برای دولت محسوب میشود، بلکه ابزاری برای تنظیم بازار مسکن و شفافسازی معاملات نیز هست. هدف این مقاله، توانمندسازی شما با ارائه اطلاعات دقیق، بهروز و کاربردی است تا بتوانید این فرآیند را به درستی مدیریت کرده و از حقوق خود بهرهمند شوید.
مبانی مالیات نقل و انتقال ملک
برای درک عمیقتر مالیات نقل و انتقال ملک، ابتدا باید با مفاهیم و انواع آن آشنا شویم. این بخش به شما کمک میکند تا پایههای این موضوع را به خوبی درک کنید.
انواع مالیات نقل و انتقال املاک
مالیات نقل و انتقال املاک بسته به نوع ملک و شرایط معامله، میتواند متفاوت باشد. در ادامه به بررسی مهمترین انواع آن میپردازیم:
- مالیات نقل و انتقال املاک مسکونی: این نوع مالیات رایجترین شکل مالیات نقل و انتقال است و شامل خانهها، آپارتمانها و ویلاها میشود. نرخ آن معمولاً 5 درصد ارزش معاملاتی ملک است.
- مالیات نقل و انتقال املاک تجاری و اداری: برای این دسته از املاک، علاوه بر مالیات نقل و انتقال ملک، ممکن است مالیاتهای دیگری نظیر مالیات بر ارزش افزوده (در برخی موارد) نیز مطرح باشد. نرخ پایه همان 5 درصد ارزش معاملاتی است.
- مالیات نقل و انتقال سرقفلی (حق واگذاری محل): سرقفلی یا حق واگذاری محل، به حق کسب و پیشه در یک ملک تجاری اشاره دارد. مالیات سرقفلی دارای نرخ متفاوتی است که معمولاً 2 درصد ارزش روز حق واگذاری محل محاسبه میشود.
- مالیات فروش زمین: فروش زمینهای بایر یا کشاورزی نیز مشمول مالیات نقل و انتقال است. نرخ آن همانند املاک مسکونی، 5 درصد ارزش معاملاتی زمین است.
- مالیات نقل و انتقال املاک وراثتی: هنگامی که ملکی از طریق ارث به وراث منتقل میشود، علاوه بر مالیات بر ارث، در صورت فروش آن توسط وراث، مالیات نقل و انتقال املاک وراثتی نیز باید پرداخت شود. این مالیات بر اساس سهم هر وارث محاسبه میگردد.
- مالیات نقل و انتقال املاک مزایدهای: املاکی که از طریق مزایده به فروش میرسند نیز مشمول مالیات نقل و انتقال هستند و نحوه محاسبه آن تابع قوانین عمومی است.
- مالیات خانههای لوکس (اشاره کوتاه): این مالیات جدا از مالیات نقل و انتقال است و بر اساس ارزش بالای املاک مسکونی لوکس به صورت سالانه اخذ میشود.
ارزش معاملاتی ملک چیست و چرا با قیمت واقعی فرق دارد؟
ارزش معاملاتی ملک، قیمتی است که توسط کمیسیون تقویم املاک سازمان امور مالیاتی کشور برای هر منطقه و نوع ملک تعیین میشود. این ارزش معمولاً بسیار کمتر از قیمت واقعی (بازاری) ملک است و مبنای محاسبه مالیات نقل و انتقال ملک قرار میگیرد. دلیل این تفاوت، جلوگیری از نوسانات شدید در مالیات و ایجاد یک پایه ثابت برای محاسبات دولتی است.
نحوه تعیین ارزش معاملاتی:
این ارزش بر اساس عوامل مختلفی نظیر موقعیت جغرافیایی، نوع کاربری (مسکونی، تجاری، اداری)، مصالح به کار رفته، سال ساخت و امکانات رفاهی توسط کارشناسان مربوطه تعیین و هر چند سال یک بار بهروزرسانی میشود.
اهمیت ارزش معاملاتی در محاسبه مالیات:
تمامی فرمولهای مالیاتی نقل و انتقال، بر پایه همین ارزش معاملاتی بنا شدهاند و نه قیمت توافقی بین خریدار و فروشنده.


نحوه استعلام ارزش معاملاتی ملک در سال 1404
برای استعلام ارزش معاملاتی ملک در سال 1404، میتوانید از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی کشور اقدام کنید.
مراحل و روشهای استعلام:
- مراجعه به وبسایت سازمان امور مالیاتی کشور (tax.gov.ir).
- ورود به بخش “خدمات الکترونیک” و سپس “استعلام ارزش معاملاتی املاک”.
- وارد کردن اطلاعات ملک شامل کد پستی، پلاک ثبتی، منطقه شهرداری و نوع کاربری.
- سیستم، ارزش معاملاتی ملک مورد نظر را به شما نمایش خواهد داد.
مالیات نقل و انتقال ملک بر عهده چه کسی است؟
یکی از سوالات پرتکرار این است که مالیات نقل و انتقال ملک بر عهده کیست؟ طبق قانون، مسئولیت پرداخت مالیات نقل و انتقال ملک عموماً بر عهده فروشنده است. این قانون برای تمامی انواع املاک (مسکونی، تجاری، اداری، زمین و سرقفلی) صدق میکند.
- مسئولیت خریدار، فروشنده یا هر دو: اگرچه قانون فروشنده را مسئول میداند، اما در عمل و بر اساس توافق طرفین در قراردادهای خرید و فروش، ممکن است بخشی از این مالیات یا حتی کل آن به خریدار منتقل شود. این موضوع باید به صراحت در مبایعهنامه ذکر شود.
- نکات مهم در قراردادها: برای جلوگیری از هرگونه اختلاف، حتماً در مبایعهنامه یا قرارداد فروش، مسئولیت پرداخت مالیات نقل و انتقال و سایر هزینههای مربوط به معامله را به وضوح مشخص کنید.


فرمول و نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال ملک
در این بخش، به جزئیات فرمول مالیات نقل و انتقال ملک و نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال ملک برای انواع مختلف املاک میپردازیم.
فرمول کلی محاسبه مالیات نقل و انتقال ملک
فرمول کلی محاسبه مالیات نقل و انتقال ملک به شرح زیر است:
مالیات نقل و انتقال ملک = ارزش معاملاتی ملک × نرخ مالیات (درصد)
شرح فرمول اصلی: نرخ مالیات برای اکثر املاک (مسکونی، تجاری، اداری، زمین) 5 درصد (0.05) است، اما برای سرقفلی این نرخ 2 درصد (0.02) ارزش روز حق واگذاری محل میباشد.
نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک مسکونی 1404
نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک مسکونی 1404 بر اساس 5 درصد ارزش معاملاتی ملک است.
مثال محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک مسکونی:
فرض کنید ارزش معاملاتی یک آپارتمان مسکونی در سال 1404، مبلغ 2,000,000,000 ریال (200 میلیون تومان) باشد.
مالیات = 2,000,000,000 ریال × 5% = 100,000,000 ریال (10 میلیون تومان)
بنابراین، فروشنده این آپارتمان باید 10 میلیون تومان مالیات نقل و انتقال پرداخت کند.
نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک تجاری و اداری 1404
نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک تجاری و اداری 1404 نیز همانند املاک مسکونی، 5 درصد ارزش معاملاتی ملک است.
تفاوتها با املاک مسکونی: تفاوت اصلی در این است که املاک تجاری ممکن است دارای سرقفلی باشند که مالیات آن به صورت جداگانه محاسبه میشود. همچنین، در برخی موارد خاص، ممکن است مالیات بر ارزش افزوده نیز مطرح باشد.
مثال محاسبه:
فرض کنید ارزش معاملاتی یک واحد اداری در سال 1404، مبلغ 5,000,000,000 ریال (500 میلیون تومان) باشد.
مالیات = 5,000,000,000 ریال × 5% = 250,000,000 ریال (25 میلیون تومان)


نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال سرقفلی 1404
نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال سرقفلی 1404 با سایر املاک متفاوت است.
مفهوم سرقفلی و نحوه ارزشگذاری:
سرقفلی، حق کسب و پیشه یا حق واگذاری محل است که به ارزش تجاری یک مکان اشاره دارد. ارزشگذاری آن توسط کارشناسان رسمی دادگستری یا توافق طرفین انجام میشود.
فرمول محاسبه مالیات سرقفلی:
مالیات سرقفلی = ارزش روز حق واگذاری محل × 2%
مثال محاسبه:
اگر ارزش روز سرقفلی یک مغازه 3,000,000,000 ریال (300 میلیون تومان) باشد.
مالیات = 3,000,000,000 ریال × 2% = 60,000,000 ریال (6 میلیون تومان)
نحوه محاسبه مالیات فروش زمین
مالیات فروش زمین نیز بر اساس 5 درصد ارزش معاملاتی زمین محاسبه میشود. قوانین و نرخهای مربوطه مشابه املاک مسکونی است.
نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک وراثتی 1404
نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک وراثتی 1404 دارای پیچیدگیهایی است. ابتدا مالیات بر ارث پرداخت میشود و سپس در صورت فروش ملک توسط وراث، مالیات نقل و انتقال نیز بر اساس سهم هر وارث محاسبه میگردد.
قوانین خاص املاک وراثتی:
نرخ مالیات بر ارث بسته به طبقه وراث متفاوت است. پس از پرداخت مالیات بر ارث و ثبت انتقال سند به نام وراث، هرگونه فروش بعدی ملک توسط وراث، مشمول مالیات نقل و انتقال عادی (5 درصد ارزش معاملاتی) خواهد بود.
فرمول محاسبه: همان فرمول کلی 5 درصد ارزش معاملاتی، اما بر اساس سهم هر وارث از ملک.
مالیات بر درآمد حاصل از ساخت و فروش املاک (نوساز)
مالیات بر درآمد حاصل از ساخت و فروش املاک (نوساز) با مالیات نقل و انتقال متفاوت است. این مالیات بر سود حاصل از فعالیت ساخت و ساز و فروش واحدهای نوساز اعمال میشود.
تفاوت با مالیات نقل و انتقال:
مالیات نقل و انتقال بر اساس ارزش معاملاتی و صرفاً بابت انتقال سند است، در حالی که مالیات ساخت و فروش بر اساس سود واقعی حاصل از این فعالیت است.
فرمول محاسبه سود مشمول مالیات ساخت و ساز:
سود مشمول مالیات = (درآمد حاصل از فروش – هزینههای ساخت و ساز) × نرخ مالیات بر درآمد
نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است.
نکات مهم درباره مالیات بر ساخت و فروش املاک نوساز: سازندگان باید دفاتر و اسناد مالی خود را به دقت نگهداری کنند تا بتوانند هزینههای خود را اثبات کرده و مالیات کمتری پرداخت کنند.


معافیتها و راههای کاهش مالیات نقل و انتقال ملک
آگاهی از معافیت مالیاتی نقل و انتقال ملک و راهکارهای قانونی برای کاهش مالیات نقل و انتقال ملک میتواند به شما در مدیریت هزینههای معامله کمک کند.
چه افرادی از پرداخت مالیات نقل و انتقال ملک معاف هستند؟
بررسی قانون معافیت پرداخت مالیات نقل و انتقال ملک نشان میدهد که در برخی موارد خاص، امکان معافیت یا تخفیف وجود دارد.
مشمولین معافیت مالیات نقل و انتقال املاک:
- املاک دولتی: نقل و انتقال املاک متعلق به دولت یا شهرداریها در برخی موارد خاص.
- املاک وقفی: نقل و انتقال املاک وقفی به شرط رعایت شرایط خاص وقف.
- املاک متعلق به نهادهای عمومی غیردولتی: در صورت وجود قوانین خاص.
- نقل و انتقال قهری (ارث): در زمان انتقال اولیه ملک به وراث، مالیات نقل و انتقال دریافت نمیشود و تنها مالیات بر ارث مطرح است. اما در صورت فروش بعدی توسط وراث، مالیات نقل و انتقال عادی اعمال میشود.
- املاک در طرحهای توسعه شهری: در برخی موارد خاص که ملک در طرحهای توسعه شهری قرار گرفته و توسط دولت یا شهرداری خریداری میشود.
موارد معافیت از پرداخت مالیات نقل و انتقال:
- نقل و انتقال املاک به صورت بلاعوض به دولت یا شهرداریها.
- نقل و انتقال املاک در مناطق آزاد تجاری-صنعتی (با شرایط خاص).
آیا می توان مالیات نقل و انتقال را کاهش داد؟
راهکارها و نکات مهم برای کاهش مالیات نقل و انتقال ملک به صورت قانونی وجود دارد.
روش کاهش مالیات نقل و انتقال ملک در سال جدید:
- استفاده از ارزش معاملاتی کمتر: از آنجایی که مالیات بر اساس ارزش معاملاتی محاسبه میشود، اگر ارزش معاملاتی ملک شما در منطقه پایینتر از قیمت واقعی باشد، مالیات کمتری پرداخت خواهید کرد. این یک کاهش طبیعی است و نه یک راهکار فعال.
- توافق در قرارداد: اگرچه مسئولیت قانونی با فروشنده است، اما طرفین میتوانند در قرارداد توافق کنند که بخشی از مالیات توسط خریدار پرداخت شود. این به معنای کاهش مالیات کلی نیست، بلکه تقسیم آن است.
- استفاده از معافیتها: اگر مشمول یکی از موارد معافیت هستید، حتماً از آن بهرهمند شوید.
- مشاوره با متخصص: مشاوران مالیاتی میتوانند با بررسی شرایط خاص شما، راهکارهای قانونی و بهینه برای کاهش هزینههای مالیاتی را پیشنهاد دهند.
رفع ابهام در خصوص معافیت مالیاتی ماده (132) قانون مالیاتها (اشاره مختصر)
ماده 132 قانون مالیاتهای مستقیم به معافیتهای مالیاتی مربوط به فعالیتهای تولیدی و خدماتی در مناطق کمتر توسعه یافته و مناطق آزاد اشاره دارد و ارتباط مستقیمی با مالیات نقل و انتقال ملک ندارد، مگر اینکه ملک مورد نظر در راستای فعالیتهای مشمول این ماده منتقل شود.
معافیتهای مالیاتی در نقل و انتقال ملک (جمعبندی)
به طور خلاصه، معافیتهای مالیاتی در نقل و انتقال ملک محدود و خاص هستند و بیشتر شامل موارد دولتی، وقفی و انتقال قهری (ارث) میشوند. برای سایر معاملات، پرداخت مالیات اجتنابناپذیر است.
مراحل پرداخت و نکات اجرایی
پس از آشنایی با نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال ملک، نوبت به مراحل عملیاتی و اجرایی میرسد.
مدارک لازم جهت پرداخت مالیات نقل و انتقال ملک
برای پرداخت مالیات نقل و انتقال املاک 1404، نیاز به تهیه و ارائه مدارک مشخصی دارید.


مدارک مورد نیاز برای پرداخت مالیات نقل و انتقال املاک 1404:
- اصل و کپی سند مالکیت ملک.
- اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه فروشنده و خریدار.
- مبایعهنامه یا قرارداد فروش ملک.
- برگ پایان کار ساختمان (در صورت وجود).
- استعلام از شهرداری (مفاصاحساب عوارض نوسازی و پسماند).
- استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک.
- وکالتنامه (در صورت انجام معامله توسط وکیل).
- گواهی انحصار وراثت و گواهی واریز مالیات بر ارث (برای املاک وراثتی).
نحوه پرداخت مالیات نقل و انتقال املاک چگونه است؟
پرداخت مالیات نقل و انتقال ملک از چه طریقی انجام می شود؟ این فرآیند معمولاً از طریق دفاتر اسناد رسمی و یا به صورت آنلاین انجام میگیرد.
نحوه استعلام و پرداخت مالیات نقل و انتقال ملک از طریق سامانه ها:
- مراجعه به دفتر اسناد رسمی: در بیشتر موارد، فروشنده و خریدار با مدارک لازم به دفتر اسناد رسمی مراجعه میکنند. سردفتر پس از بررسی مدارک و استعلامات لازم، مبلغ مالیات را محاسبه و فیش مربوطه را صادر میکند.
- پرداخت فیش مالیاتی: فیش مالیاتی صادر شده را میتوان از طریق درگاههای بانکی، دستگاههای خودپرداز یا سامانه پرداخت مالیات سازمان امور مالیاتی پرداخت کرد.
- سامانه پرداخت آنلاین: سازمان امور مالیاتی کشور سامانهای را برای استعلام و پرداخت مالیات نقل و انتقال فراهم کرده است که از طریق آن میتوان با وارد کردن اطلاعات ملک و کد رهگیری، فیش مالیاتی را دریافت و پرداخت نمود. (به آدرس tax.gov.ir مراجعه کنید).




دیرکرد در پرداخت مالیات نقل و انتقال، چه جرایمی به همراه دارد؟
جریمه عدم پرداخت مالیات فروش ملک در زمان مقرر، میتواند شامل جریمه نقدی و در برخی موارد، ممنوعیت از انجام معاملات ملکی باشد.
جریمه عدم پرداخت مالیات فروش ملک:
طبق قانون، در صورت عدم پرداخت مالیات نقل و انتقال در مهلت مقرر، جریمهای معادل 2.5 درصد مالیات متعلقه به ازای هر ماه تأخیر به آن اضافه خواهد شد. این جریمه قابل بخشش نیست.
در صورت اختلاف با مبلغ مالیات محاسبه شده چه باید کرد؟
اگر با مبلغ مالیات نقل و انتقال ملک محاسبه شده اختلاف نظر دارید، میتوانید اعتراض خود را ثبت کنید.
مراحل اعتراض و پیگیری:
- ثبت اعتراض: ابتدا باید اعتراض خود را به صورت کتبی به اداره امور مالیاتی مربوطه ارائه دهید.
- ارجاع به هیئت حل اختلاف: در صورت عدم توافق، پرونده به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده میشود.
- رأی هیئت: رأی هیئت حل اختلاف برای طرفین لازمالاجرا است، مگر اینکه به دیوان عدالت اداری شکایت شود.


مقایسه با سایر مالیاتهای ملکی
برای درک جامعتر مالیات نقل و انتقال ملک، لازم است تفاوت آن را با سایر مالیاتهای مرتبط با املاک بدانیم.
تفاوت مالیات نقل و انتقال با مالیات بر اجاره چیست؟
- مالیات نقل و انتقال: مالیاتی است که صرفاً در زمان انتقال مالکیت (فروش) ملک از فروشنده دریافت میشود.
- مالیات بر اجاره: مالیاتی است که از درآمد حاصل از اجاره ملک به صورت سالانه از موجر (صاحب ملک) دریافت میگردد.
تفاوت مالیات نقل و انتقال با مالیات بر ارث
- مالیات نقل و انتقال: مالیاتی است که در زمان فروش ملک (چه توسط مالک اصلی و چه توسط وراث پس از انتقال به نام خودشان) دریافت میشود.
- مالیات بر ارث: مالیاتی است که در زمان انتقال قهری (به واسطه فوت مالک) اموال متوفی (از جمله ملک) به وراث دریافت میگردد. این مالیات بر اساس طبقه وراث و ارزش روز اموال محاسبه میشود.
مالیات بر نقل و انتقال املاک چگونه محاسبه می گردد؟ (جمعبندی و مرور)
به طور خلاصه، مالیات بر نقل و انتقال املاک چگونه محاسبه می گردد؟ این مالیات بر اساس ارزش معاملاتی ملک (که توسط سازمان امور مالیاتی تعیین میشود) و نرخهای قانونی (عموماً 5 درصد برای املاک و 2 درصد برای سرقفلی) محاسبه میشود و مسئولیت پرداخت آن در بیشتر موارد با فروشنده است.
نتیجهگیری
در این مقاله به طور جامع به موضوع مالیات نقل و انتقال ملک، نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال ملک و فرمول مالیات نقل و انتقال ملک پرداختیم. همانطور که دیدیم، آگاهی از قوانین، نرخها، معافیتها و مراحل اجرایی این مالیات برای هر فردی که قصد ورود به معاملات ملکی را دارد، ضروری است.
مالیات نقل و انتقال ملک بخشی اجتنابناپذیر از معاملات ملکی است، اما با آگاهی از قوانین، فرمولهای محاسبه و راهکارهای موجود، میتوان این فرآیند را به درستی مدیریت کرده و از حقوق خود بهرهمند شد. توصیه نهایی ما به شما این است که همواره قبل از هرگونه معامله ملکی، با کارشناسان و مشاوران مالیاتی متخصص مشورت کنید تا از آخرین قوانین و مقررات مربوط به سال 1404 مطلع شوید و با اطمینان خاطر و آگاهی کامل، بهترین تصمیمات را اتخاذ نمایید. این آگاهی نه تنها از پرداخت جریمههای احتمالی جلوگیری میکند، بلکه به شما کمک میکند تا با دیدی بازتر و هوشمندانهتر در بازار املاک فعالیت کنید.
سوالات متداول
در این بخش به برخی از سوالات متداول در خصوص مالیات نقل و انتقال ملک پاسخ میدهیم.
- آیا همه نوع انتقال ملک مشمول مالیات نقل و انتقال است؟
خیر، همانطور که در بخش معافیتها اشاره شد، برخی موارد خاص مانند انتقال قهری (ارث)، انتقال به دولت و شهرداریها و املاک وقفی (با شرایط خاص) ممکن است از این مالیات معاف باشند.
- مالیات نقل و انتقال ملک چند نوع دارد؟
مالیات نقل و انتقال ملک انواع مختلفی ندارد، بلکه بر اساس نوع کاربری ملک (مسکونی، تجاری، اداری، زمین، سرقفلی) نرخها و نحوه محاسبه آن متفاوت میشود.
- مالیات بر درآمد رضایت مالک یا حق مالکانه چیست؟
این اصطلاح بیشتر در مورد املاکی به کار میرود که در طرحهای دولتی یا عمومی قرار میگیرند و مالک برای واگذاری ملک خود (گاهی با رضایت و گاهی اجبار) مبلغی را دریافت میکند که ممکن است مشمول مالیات بر درآمد شود. این موضوع با مالیات نقل و انتقال ملک عادی متفاوت است.
- کد رهگیری املاک چیست و چه اهمیتی دارد؟
کد رهگیری املاک، یک کد 13 رقمی است که پس از ثبت مبایعهنامه در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور صادر میشود. این کد نشاندهنده اعتبار و رسمی بودن معامله است و برای استعلامات بعدی و پیگیریهای مالیاتی اهمیت زیادی دارد.
- مالیات فروش ملک قولنامهای چگونه محاسبه میشود؟
مالیات فروش ملک قولنامهای در صورتی که به صورت رسمی به نام خریدار منتقل نشده باشد، در زمان انتقال سند رسمی محاسبه و پرداخت میشود. مبنای محاسبه همان ارزش معاملاتی ملک در زمان انتقال سند رسمی است، نه زمان تنظیم قولنامه.



