بررسی قانون سختی کار: راهنمای جامع برای کارگران و کارفرمایان

قانون سختی کار یک گام اساسی برای درک حقوق و تعهدات مرتبط با مشاغل پرخطر و زیان‌آور است که به طور مستقیم بر سلامت، امنیت شغلی و آینده بازنشستگی میلیون‌ها کارگر تأثیر می‌گذارد. این قانون، ابزاری حیاتی برای حمایت از کارگرانی است که در محیط‌های کاری دشوار فعالیت می‌کنند و نیازمند توجه ویژه به سلامت، امنیت و آینده شغلی آن‌هاست. هدف از این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و شفاف برای کارگران و کارفرمایان است تا با جزئیات این قانون، نحوه تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور، مزایای قانونی آن و فرآیند بازنشستگی پیش از موعد آشنا شوند و بتوانند به بهترین شکل از حقوق و تکالیف خود آگاه باشند.

 

 

چرا قانون سختی کار اهمیت دارد؟

تعریف سختی کار چیست؟ بر اساس قوانین کار و تامین اجتماعی ایران، سختی کار به شرایطی اطلاق می‌شود که کارگر در معرض عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی و ارگونومیکی قرار می‌گیرد که با رعایت اصول ایمنی و بهداشت کار، همچنان موجب فرسایش جسمی و روحی، بیماری‌های شغلی یا عوارض نامطلوب در درازمدت می‌شود. این شرایط، کار را از حالت عادی خارج کرده و نیازمند تمهیدات حمایتی ویژه‌ای است.

جایگاه قانون سختی کار در مقررات کار ایران بسیار مهم است. این قانون در راستای اصول عدالت اجتماعی و حمایت از نیروی کار، به کارگران شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور مزایای خاصی اعطا می‌کند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کاهش ساعات کاری، افزایش سابقه بیمه و امکان بازنشستگی پیش از موعد اشاره کرد. این حمایت‌ها در مواد مختلف قانون کار و قانون تامین اجتماعی، به ویژه ماده ۵۲ قانون کار و ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، ریشه دارند.

هدف اصلی قانون سختی کار حمایت از سلامت و امنیت شغلی است. این قانون نه تنها به دنبال جبران بخشی از فرسایش جسمی و روحی کارگران است، بلکه کارفرمایان را نیز ملزم می‌کند تا با بهبود شرایط محیط کار و رعایت استانداردهای ایمنی و بهداشتی، از بروز آسیب‌ها و بیماری‌های شغلی پیشگیری کنند. آگاهی از این قانون، کلید بهره‌مندی از مزایای آن است و به کارگران کمک می‌کند تا حقوق خود را مطالبه کرده و کارفرمایان نیز به تعهدات قانونی خود عمل کنند.

 

شناسایی و طبقه‌بندی مشاغل سخت و زیان‌آور

شناخت دقیق مشاغل سخت و زیان‌آور اولین گام برای بهره‌مندی از مزایای قانونی آن‌هاست.

 

ویژگی‌های اصلی مشاغل سخت و زیان‌آور

مشاغل سخت و زیان‌آور دارای ویژگی‌های مشترکی هستند که آن‌ها را از مشاغل عادی متمایز می‌کند. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:

• کار مستمر در مجاورت کوره‌ها و محیط‌های با حرارت بالا یا پایین غیرمتعارف.
• کار در شرایط بد آب و هوایی مانند رانندگی در جاده‌های کوهستانی یا کار در محیط‌های بسیار سرد یا گرم.
• کار در ارتفاع بیش از ۳ متر که نیازمند تجهیزات ایمنی خاص است.
• کار در مجاورت مواد شیمیایی زیان‌آور، سموم، و عوامل بیماری‌زای بیولوژیکی.
• کار در محیط‌های پر سروصدا و آلوده به گرد و غبار، فیبرهای معلق و گازهای سمی.
• کار با ماشین‌آلات سنگین و خطرناک که ریسک حوادث شغلی بالایی دارند.
• کار در فضاهای بسته و محدود مانند تونل‌ها، چاه‌ها و مخازن سربسته.
• کار با اشعه‌های یونیزان و غیر یونیزان مانند رادیولوژی و جوشکاری.
• کار در معادن (اعم از زیرزمینی و روباز) و حفر چاه‌ها و قنوات.
• مشاغل خدماتی و درمانی که در معرض بیماری‌های عفونی یا استرس‌های روانی شدید قرار دارند (مانند پرستاری).

این لیست تنها نمونه‌ای از مشاغل است و لیست کامل‌تر توسط آیین‌نامه‌های اجرایی مشخص می‌شود.

 

انواع مشاغل سخت و زیان‌آور

مشاغل سخت و زیان‌آور به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. سختی کار متوالی (مستمر): مشاغلی که تمام یا بخش عمده‌ای از زمان کاری کارگر در معرض عوامل زیان‌آور قرار دارد و توقف یا تغییر شغل، تأثیر قابل توجهی در کاهش عوامل زیان‌آور ندارد.
2. سختی کار متناوب (غیرمستمر): مشاغلی که کارگر به صورت دوره‌ای یا در بخش‌هایی از زمان کاری خود در معرض عوامل زیان‌آور قرار می‌گیرد و امکان تغییر شغل یا کاهش مواجهه با عوامل زیان‌آور وجود دارد. تشخیص این نوع سختی کار نیازمند بررسی دقیق‌تر شرایط است.

 

مراجع صالح تشخیص و تعیین مشاغل سخت و زیان‌آور

تشخیص اینکه یک شغل جزو مشاغل سخت و زیان‌آور است، بر عهده مراجع خاصی است:

• نقش کمیته‌های استانی مشاغل سخت و زیان‌آور: این کمیته‌ها که در هر استان و با حضور نمایندگان وزارت کار، وزارت بهداشت و سازمان تامین اجتماعی تشکیل می‌شوند، مسئول اصلی بررسی و تشخیص سختی کار مشاغل هستند. درخواست‌های کارگران و کارفرمایان در این کمیته‌ها بررسی و رأی صادر می‌شود.
• نقش هیات‌های تشخیص و حل اختلاف: در صورت اعتراض به رأی کمیته‌های استانی، امکان طرح موضوع در هیات‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار وجود دارد.

 

چگونه بفهمیم شغل ما جزو مشاغل سخت و زیان‌آور است؟

برای استعلام سختی کار تامین اجتماعی و اطلاع از اینکه آیا شغل شما در لیست مشاغل سخت و زیان‌آور قرار دارد یا خیر، می‌توانید از طریق سامانه خدمات الکترونیکی تامین اجتماعی اقدام کنید. همچنین، می‌توانید با مراجعه به اداره کار منطقه خود و یا از طریق مشاوران حقوقی کار، اطلاعات لازم را کسب کنید. مهم است که بدانید، حتی اگر شغل شما در لیست عمومی نباشد، با اثبات شرایط خاص محیط کارتان، امکان تشخیص سختی کار وجود دارد.

 

حقوق و مزایای قانونی کارگران در مشاغل سخت و زیان‌آور

کارگران شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور از حقوق و مزایای ویژه‌ای برخوردارند که برای جبران شرایط دشوار کاری آن‌ها در نظر گرفته شده است.

 

فوق‌العاده سختی کار چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

فوق‌العاده سختی کار مبلغی است که علاوه بر حقوق پایه، به کارگران شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور پرداخت می‌شود. این فوق‌العاده به منظور جبران فرسایش جسمی و روحی ناشی از شرایط نامساعد کار است.

• میزان فوق‌العاده سختی کار (درصد): این میزان معمولاً درصدی از حقوق پایه است و بر اساس درجه سختی کار و توافقات صورت گرفته در قرارداد کار یا آیین‌نامه‌های داخلی کارگاه تعیین می‌شود. در برخی موارد، حداقل‌هایی توسط شورای عالی کار تعیین می‌گردد.
• فرمول محاسبه فوق‌العاده سختی کار: این فوق‌العاده معمولاً به صورت درصدی از حداقل حقوق یا حقوق پایه کارگر محاسبه می‌شود. به عنوان مثال، اگر فوق‌العاده سختی کار ۲۰ درصد باشد، ۲۰ درصد به حقوق پایه کارگر اضافه می‌گردد.

 

حق بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور

قانون حق بیمه کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور دارای تفاوت‌هایی با مشاغل عادی است.

سهم کارفرما و کارگر در پرداخت حق بیمه: در مشاغل عادی، سهم کارفرما ۲۳% و سهم کارگر ۷% از حقوق است. اما در مشاغل سخت و زیان‌آور، علاوه بر این میزان، کارفرما موظف است ۴% مازاد بر سهم خود را به عنوان حق بیمه سختی کار به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند. این ۴% اضافی، به منظور پوشش هزینه‌های بازنشستگی پیش از موعد و سایر مزایای مرتبط است.

 

مزایای قانونی مشاغل سخت چیست؟

علاوه بر فوق‌العاده و حق بیمه مازاد، مزایای قانونی مشاغل سخت شامل موارد زیر است:

• کاهش ساعات کاری (ماده ۵۲ قانون کار): بر اساس ماده ۵۲ قانون کار، در مشاغل سخت و زیان‌آور، ساعات کار نباید از شش ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز کند. این کاهش ساعت کاری به منظور حفظ سلامت و کاهش فرسایش کارگران است.
• حمایت‌های ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی: این ماده به طور خاص به شرایط بازنشستگی پیش از موعد برای کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور می‌پردازد که در بخش چهارم به تفصیل بررسی خواهد شد.

 

قانون اضافه کاری در مشاغل سخت

بر اساس قانون کار، انجام اضافه کاری در مشاغل سخت و زیان‌آور ممنوع است. این ممنوعیت به دلیل حفظ سلامت کارگر و جلوگیری از فرسایش بیش از حد جسمی و روحی اوست. در موارد استثنایی و با رعایت شرایط خاص و موافقت کارگر، ممکن است اضافه کاری انجام شود، اما باید به حداقل ممکن محدود شود.

 

آیا تعطیلات هم در سوابق سختی کار حساب می‌شوند؟

بله، تمام روزهایی که کارگر در استخدام کارفرما بوده و حق بیمه او پرداخت شده است، از جمله روزهای تعطیل رسمی، مرخصی استحقاقی و استعلاجی، در محاسبه سابقه کار و سختی کار او لحاظ می‌شود، مشروط بر اینکه در دوره اشتغال در شغل سخت و زیان‌آور باشد.

 

فرآیند ثبت و پیگیری درخواست سختی کار

برای بهره‌مندی از مزایای قانون سختی کار، کارگران باید فرآیند مشخصی را برای ثبت و پیگیری درخواست خود طی کنند.

 

شرایط دریافت سختی کار چیست؟

برای دریافت سختی کار، کارگر باید دارای شرایط زیر باشد:

• داشتن سابقه پرداخت حق بیمه در شغل مورد نظر.
• اشتغال در شغلی که طبق آیین‌نامه‌ها و تشخیص کمیته‌های مربوطه، جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب شود.
• برخی شرایط ممکن است به مدت زمان اشتغال در آن شغل نیز بستگی داشته باشد.

 

مدارک لازم برای درخواست سختی کار در اداره کار:

• درخواست کتبی کارگر یا نماینده قانونی او.
• مدارک شناسایی (کارت ملی، شناسنامه).
• مدارک سوابق بیمه‌ای (قابل دریافت از سازمان تامین اجتماعی).
• مدارک شغلی (قرارداد کار، حکم کارگزینی، لیست بیمه).
• گواهی اشتغال به کار از کارفرما (با ذکر عنوان شغلی و مدت زمان اشتغال).
• هرگونه مدرک دال بر شرایط سخت و زیان‌آور محیط کار (مانند گزارش‌های بهداشت حرفه‌ای، مستندات پزشکی).

 

نحوه و مراحل ثبت نام سختی کار (سامانه مشاغل سخت و زیان‌آور)

نحوه و مراحل ثبت نام سختی کار عمدتاً از طریق سامانه‌های الکترونیکی و با راهنمایی اداره کار صورت می‌گیرد:

1. ورود به سامانه مشاغل سخت و زیان‌آور: کارگران می‌توانند با مراجعه به سامانه مربوطه (معمولاً از طریق وب‌سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) درخواست خود را ثبت کنند.
2. تکمیل فرم درخواست: اطلاعات شخصی، سوابق شغلی، و جزئیات مربوط به شغل سخت و زیان‌آور باید به دقت تکمیل شود.
3. بارگذاری مدارک: مدارک لازم (ذکر شده در بالا) باید به صورت اسکن شده در سامانه بارگذاری شوند.
4. ثبت درخواست برای پرداخت سختی کار: پس از تکمیل اطلاعات و بارگذاری مدارک، درخواست نهایی ثبت می‌شود.

 

روند تقاضای سختی کار چگونه است؟

روند تقاضای سختی کار پس از ثبت درخواست شامل مراحل زیر است:

1. جمع‌آوری مدارک مورد نیاز: اطمینان از کامل بودن و صحت مدارک.
2. بررسی درخواست سختی کار توسط مراجع ذی‌صلاح: کمیته‌های استانی مشاغل سخت و زیان‌آور درخواست را بررسی می‌کنند. ممکن است بازرسی از محل کار و مصاحبه با کارگر و کارفرما نیز انجام شود.
3. صدور رأی: کمیته پس از بررسی‌های لازم، رأی خود را مبنی بر تایید یا رد سختی کار صادر می‌کند.

 

جواب سختی کار چقدر طول می‌کشد؟ (پیگیری اعتراض به سختی کار)

جواب سختی کار چقدر طول می‌کشد؟ زمان‌بندی معمول برای رسیدگی به درخواست‌ها می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. در صورت وجود اعتراض به رأی کمیته، کارگر یا کارفرما می‌توانند ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۱۵ روز) اعتراض خود را به هیات‌های حل اختلاف اداره کار ارائه دهند. پیگیری اعتراض به سختی کار نیز از طریق همین مراجع صورت می‌گیرد.

 

چگونه درخواست سختی کار خود را پیگیری کنیم؟

پیگیری سختی کار با کد ملی از طریق سامانه ثبت درخواست و یا با مراجعه حضوری به اداره کار و سازمان تامین اجتماعی امکان‌پذیر است. با وارد کردن کد ملی و شماره پیگیری، می‌توانید از وضعیت درخواست خود مطلع شوید.

 

بعد از تایید سختی کار چه باید کرد؟

پس از تایید سختی کار، کارگر می‌تواند از مزایای مربوطه از جمله افزایش سابقه بیمه و امکان بازنشستگی پیش از موعد بهره‌مند شود. کارفرما نیز موظف به پرداخت فوق‌العاده سختی کار و ۴% حق بیمه اضافی خواهد بود.

 

 

بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور

یکی از مهم‌ترین مزایای قانون سختی کار، امکان بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور است.

 

شرایط بازنشستگی در کارهای سخت و زیان‌آور

• شرایط بازنشستگی برای مردان (آقایان): حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه متوالی در مشاغل سخت و زیان‌آور یا ۲۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه متناوب در این مشاغل، بدون شرط سنی.
• شرایط بازنشستگی برای زنان (خانم‌ها): حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه متوالی در مشاغل سخت و زیان‌آور یا ۲۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه متناوب در این مشاغل، بدون شرط سنی. (در برخی موارد خاص و با توجه به آیین‌نامه‌ها، ممکن است شرایط سنی نیز لحاظ شود، اما اصل بر بدون شرط سنی بودن است.)
• شرایط سنی برای بازنشستگی پیش از موعد: همانطور که ذکر شد، برای کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور، شرط سنی برای بازنشستگی پیش از موعد حذف شده است، مشروط بر اینکه حداقل سابقه لازم را در این مشاغل داشته باشند.

 

قانون سختی کار 7300 روز: نحوه محاسبه سابقه پرداخت حق بیمه

قانون سختی کار 7300 روز به این معنی است که هر سال سابقه کار در مشاغل سخت و زیان‌آور، معادل یک و نیم سال سابقه عادی محاسبه می‌شود. این یعنی برای رسیدن به سابقه لازم برای بازنشستگی (مثلاً ۳۰ سال سابقه عادی)، کارگر در مشاغل سخت و زیان‌آور نیاز به ۲۰ سال سابقه واقعی دارد (۲۰ سال  ۱.۵ = ۳۰ سال).

 

فرمول محاسبه سابقه پرداخت حق بیمه برای مشاغل سخت و زیان‌آور:

    سابقه قابل قبول برای بازنشستگی = (تعداد سال‌های کار در شغل سخت و زیان‌آور)  ۱.۵

سابقه ترکیبی در مشاغل سخت و زیان‌آور: اگر کارگری بخشی از سابقه خود را در مشاغل عادی و بخشی را در مشاغل سخت و زیان‌آور گذرانده باشد، سابقه او به صورت ترکیبی محاسبه می‌شود. به این صورت که سابقه مشاغل سخت با ضریب ۱.۵ محاسبه شده و با سابقه مشاغل عادی جمع می‌گردد.

 

روش محاسبه میزان سختی کار در بازنشستگی

میزان مستمری بازنشستگی بر اساس میانگین حقوق دو سال آخر خدمت کارگر محاسبه می‌شود. با توجه به اینکه فوق‌العاده سختی کار نیز جزء حقوق مشمول بیمه است، این مبلغ در محاسبه مستمری بازنشستگی لحاظ شده و می‌تواند به افزایش مستمری کمک کند.

 

بازنشستگی کارهای سخت و زیان‌آور و کاهش ساعات کار

کاهش ساعات کار در مشاغل سخت و زیان‌آور (ماده ۵۲ قانون کار) تأثیری بر سابقه بیمه و بازنشستگی ندارد، زیرا سابقه بر اساس پرداخت حق بیمه و مدت زمان اشتغال محاسبه می‌شود، نه تعداد ساعات کار روزانه.

 

آیا کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور می‌توانند زودتر بازنشسته شوند؟

بله، همانطور که توضیح داده شد، هدف اصلی این قانون، فراهم آوردن امکان بازنشستگی پیش از موعد برای کارگران این مشاغل است تا از فرسایش بیشتر جسمی و روحی آن‌ها جلوگیری شود.

 

 

موارد خاص

در این بخش به برخی موارد خاص و پرسش‌های متداول پیرامون قانون سختی کار می‌پردازیم.

 

اشتغال زنان و نوجوانان در مشاغل سخت و زیان‌آور

آیا زنان و نوجوانان می‌توانند در مشاغل سخت مشغول به کار شوند؟ بر اساس قانون کار، اشتغال زنان و نوجوانان (افراد ۱۵ تا ۱۸ سال) در مشاغل سخت و زیان‌آور ممنوع است. این ممنوعیت به دلیل آسیب‌پذیری بیشتر این گروه‌ها در برابر عوامل زیان‌آور محیط کار است.

شرایط خاص برای اشتغال بانوان در مشاغل سخت: در موارد بسیار استثنایی و با تأیید وزارت کار و وزارت بهداشت، ممکن است برای برخی مشاغل خاص، شرایطی برای اشتغال بانوان در نظر گرفته شود، اما اصل بر ممنوعیت است.

 

قانون سختی کار پرستاران

قانون سختی کار پرستاران به دلیل ماهیت پرخخطر و استرس‌زای شغل پرستاری، همواره مورد توجه بوده است. پرستاران به دلیل مواجهه با عوامل بیماری‌زا، شیفت‌های کاری طولانی، استرس‌های روانی و فشارهای جسمی، مشمول مزایای سختی کار می‌شوند. تشخیص دقیق این مزایا بر اساس شرایط محیط کار و مصوبات کمیته‌های استانی صورت می‌گیرد.

 

قانون سختی کار نانوایی

قانون سختی کار نانوایی نیز به دلیل مواجهه کارگران با حرارت بالا (کوره)، گرد و غبار آرد، رطوبت و ساعات کاری طولانی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. بسیاری از مشاغل در نانوایی‌ها، به ویژه آن‌هایی که مستقیماً با کوره و خمیر سروکار دارند، می‌توانند مشمول سختی کار شوند.

دیگر کارهای سخت و زیان‌آور کدام‌ها هستند؟

علاوه بر موارد ذکر شده، بسیاری از مشاغل دیگر نیز می‌توانند مشمول سختی کار شوند، از جمله:

• کارگران مشغول به کار در دامداری و طیور به دلیل مواجهه با عوامل بیماری‌زا و شرایط بهداشتی خاص.
• رانندگان حمل و نقل بار و مسافر درون و برون شهری به دلیل استرس‌های رانندگی طولانی، خطرات جاده‌ای و ساعات کاری نامنظم.
• کار در ندامتگاه و مراکز درمانی به دلیل مواجهه با افراد پرخطر و استرس‌های روانی.
• کار روی دکل‌های برق به دلیل کار در ارتفاع و خطرات برق گرفتگی.
• کار در ارتفاع به طور کلی در هر صنعتی.
• کار در شرایط بد آب و هوایی مانند کارگران راهداری.
• کار با مواد رادیواکتیو و محیط‌های دارای اشعه.
• کار در مخازن سربسته و فضاهای محدود.
• کار در مجاورت کوره‌های ذوب و صنایع فولاد.
• خبرنگاری به دلیل استرس‌های شغلی، ساعات کاری نامنظم و مواجهه با حوادث.

 

اعتبار حکم سختی کار چقدر اعتبار دارد؟

حکم تایید سختی کار برای یک شغل خاص، تا زمانی که شرایط محیط کار و ماهیت شغل تغییر نکند، معتبر است. با این حال، سازمان تامین اجتماعی ممکن است به صورت دوره‌ای اقدام به بازرسی و بررسی مجدد شرایط کند.

 

قانون ساعت کاری برای کارهای سخت چند ساعت در روز است؟

بر اساس ماده ۵۲ قانون کار، قانون ساعت کاری برای کارهای سخت حداکثر ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته است.

 

موانع دریافت سختی کار

برخی از موانع دریافت سختی کار شامل عدم تکمیل مدارک، عدم اثبات شرایط سخت و زیان‌آور، یا عدم همکاری کارفرما در ارائه مستندات لازم است.

 

نقش مشاوره حقوقی در پرونده‌های سختی کار

در پرونده‌های مربوط به سختی کار، به ویژه در مراحل اعتراض یا پیچیدگی‌های قانونی، نقش مشاوره حقوقی بسیار حیاتی است. یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص می‌تواند کارگران را در جمع‌آوری مدارک، تنظیم درخواست‌ها، و پیگیری پرونده در مراجع ذی‌صلاح یاری کند.

 

جمع‌بندی

در پایان این بررسی قانون سختی کار، می‌توان گفت که این قانون ستون فقرات حمایت از نیروی کار در مشاغل پرخطر و دشوار است. قانون سختی کار، ابزاری حیاتی برای حمایت از حقوق کارگرانی است که در مشاغل زیان‌آور فعالیت می‌کنند و نیازمند توجه ویژه به سلامت، امنیت و آینده شغلی آن‌هاست. آگاهی از این قانون، کلید بهره‌مندی از مزایای آن است.

اهمیت رعایت قانون سختی کار برای کارفرمایان و کارگران دو سویه است. برای کارگران، این قانون تضمین‌کننده سلامت، امنیت شغلی و بازنشستگی عادلانه است. برای کارفرمایان نیز، رعایت این قانون نه تنها یک الزام قانونی است، بلکه به افزایش بهره‌وری، کاهش حوادث شغلی و ایجاد محیط کاری سالم‌تر و با انگیزه بیشتر کمک می‌کند.

مسئولیت‌های متقابل در قبال سلامت شغلی ایجاب می‌کند که هم کارگران با رعایت نکات ایمنی و بهداشتی و هم کارفرمایان با فراهم آوردن محیط کار ایمن و پرداخت به موقع حقوق و مزایا، به این هدف مشترک دست یابند.

به کارگران توصیه می‌شود که همواره از حقوق خود آگاه باشند، مدارک شغلی و بیمه‌ای خود را به دقت نگهداری کنند و در صورت نیاز، از مشاوره‌های تخصصی بهره‌مند شوند. کارفرمایان نیز باید با به‌روزرسانی دانش خود در مورد این قانون و اجرای صحیح آن، به مسئولیت‌های اجتماعی و قانونی خود عمل کنند.

 

 

سوالات متداول پیرامون سختی کار

1. سختی کار یعنی چه و چگونه بفهمیم سختی کار داریم؟ سختی کار به شرایطی اطلاق می‌شود که کارگر در معرض عوامل زیان‌آور محیط کار قرار می‌گیرد. برای اطلاع از اینکه شغل شما مشمول سختی کار است، می‌توانید به لیست مشاغل سخت و زیان‌آور مراجعه کنید، از طریق سامانه تامین اجتماعی استعلام بگیرید یا به کمیته‌های استانی مشاغل سخت و زیان‌آور مراجعه کنید.
2. چه مشاغلی مشمول سختی کار هستند؟ مشاغل متعددی از جمله کار در معادن، آتش‌نشانی، کار در ارتفاع، کار با مواد شیمیایی و رادیواکتیو، پرستاری، نانوایی و رانندگی، بسته به شرایط محیطی و نوع مواجهه با عوامل زیان‌آور، می‌توانند مشمول سختی کار باشند. لیست دقیق در آیین‌نامه‌های اجرایی مشخص شده است.
3. مزایای سختی کار چیست؟ مزایای سختی کار شامل فوق‌العاده سختی کار، کاهش ساعات کاری (۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته)، افزایش سابقه بیمه (هر سال معادل ۱.۵ سال) و امکان بازنشستگی پیش از موعد بدون شرط سنی است.
4. چگونه برای دریافت سختی کار درخواست ثبت کنیم؟ برای ثبت درخواست سختی کار، باید به سامانه الکترونیکی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کرده، فرم‌های مربوطه را تکمیل و مدارک لازم (شامل مدارک شناسایی، سوابق بیمه‌ای و شغلی) را بارگذاری کنید.
5. جواب سختی کار چقدر طول می‌کشد آماده شود؟ زمان رسیدگی به درخواست سختی کار معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه متغیر است. در صورت اعتراض به رأی اولیه، مراحل پیگیری ممکن است زمان بیشتری ببرد.
6. شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور چیست؟ کارگران در مشاغل سخت و زیان‌آور می‌توانند با داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه متوالی یا ۲۵ سال سابقه متناوب در این مشاغل، بدون شرط سنی بازنشسته شوند. هر سال سابقه در این مشاغل معادل ۱.۵ سال سابقه عادی محاسبه می‌شود.
7. آیا زنان هم می‌توانند از مزایای سختی کار بهره‌مند شوند؟ بله، زنان نیز در صورت اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور و احراز شرایط لازم، می‌توانند از مزایای این قانون از جمله بازنشستگی پیش از موعد بهره‌مند شوند. اما اشتغال زنان و نوجوانان در این مشاغل به طور کلی ممنوع است و تنها در موارد استثنایی و با تأیید مراجع ذی‌ربط امکان‌پذیر است.