آشنایی با ۱۰ اشتباه پنهان در محاسبه مالیات حقوق ۱۴۰۴ که جریمه مالی به‌دنبال دارد!

قبل از آشنایی با این ۱۰ اشتباه بهتر است که اول  بدانیم که محاسبه مالیات حقوقی چیست و چرا از اهمیت بالایی برخوردار است؟

وقتی شخص یا اشخاص حقوقی یا دولتی اقدام به تأسیس مرکزی می‌کنند که تعداد نفرات آن از تعداد انگشتان دست بالاتر می‌رود، وظیفه دارند حقوق کارمندهای خود را بر حسب نرخ روز که زیر نظر وزارت کار تعیین شده‌ است، طبق بخشنامه مالیاتی که هر سال دستخوش تغییر و تحول می‌شود، محاسبه کنند و با کسر مالیات از حقوق کارمندان، آن را به حساب شرکت مالیات واریز کنند. تا دولت بتواند آن پول را صرف بازسازی و بهسازی زیرساخت‌های شهری و حتی روستایی کشور کند. البته در اینجا لازم به ذکر است که این نکته را یادآوری کنیم که این کار اصلاً آسان نیست و کارفرما به‌تنهایی از پس این امر مهم برنمی‌آید. حتی ممکن است که مرتکب اشتباهات محاسباتی مالیاتی  نیز بشود. در ادامه با ما همراه باشید تا با ۱۰ اشتباه پنهان در محاسبه مالیات حقوقی که  به ترتيب به شرح زیر است، آشنا شوید.

۱. عدم اعمال معافیت سالانه به‌درستی

در سال ۱۴۰۴، سقف معافیت مالیاتی سالانه ممکن است تغییر کرده باشد (مثلاً بر اساس نرخ اعلامی سازمان امور مالیاتی). اعمال اشتباه این سقف باعث کسر بیش از حد یا کمتر از حد مالیات می‌شود.

مثال:

سقف معافیت سال ۱۴۰۴ مبلغ 288 میلیون تومان اعلام شده، اما نرم‌افزار منابع انسانی شرکت همچنان سقف 144 میلیون تومان سال قبل را اعمال می‌کند. در نتیجه از حقوق کارکنانی که کمتر از ۱0 میلیون در ماه می‌گیرند هم مالیات کسر می‌شود، در حالی که نباید می‌شده.

۲. محاسبه مالیات بر پایه حقوق ناخالص به‌جای حقوق مشمول

برخی کسورات حقوق‌ مثل مساعده، وام کارکنان یا کسری کار، کاهنده حقوق مشمول مالیات نیستند. اشتباه در تشخیص این موارد منجر به محاسبه نادرست مالیات می‌شود.

مثال:

کارمند ماهی ۲۰ میلیون تومان حقوق ناخالص می‌گیرد که شامل ۵ میلیون مساعده است. اما مساعده طبق قانون کاهنده مشمول مالیات نیست. اگر مالیات روی 15 میلیون محاسبه شود به‌جای 20 میلیون، کارمند مالیات کم‌تری پرداخت خواهد کرد.

۳. عدم تفکیک مزایا و فوق‌العاده‌های معاف از مالیات

مثلاً کمک‌هزینه مهدکودک، حق سنوات، پاداش یا برخی مزایای غیرنقدی در موارد خاص معاف هستند. در نظر نگرفتن این معافیت‌ها، مالیات را بیشتر از حد واقعی محاسبه می‌کند.

مثال:

شرکت به کارمندان خود ماهانه ۲ میلیون تومان کمک‌هزینه مهدکودک پرداخت می‌کند، اما این مبلغ را هم جزو حقوق مشمول مالیات در نظر می‌گیرد. در حالی‌که این آیتم طبق قانون معاف است و نباید مشمول مالیات شود.

۴. عدم تطابق با آخرین بخشنامه‌ها و اصلاحیه‌های سازمان امور مالیاتی

سازمان امور مالیاتی معمولاً در ابتدای هر سال بخشنامه‌هایی صادر می‌کند. عدم پیروی از این دستورالعمل‌ها باعث مغایرت در محاسبات خواهد شد.

مثال:

در ابتدای سال، سازمان امور مالیاتی بخشنامه‌ای صادر می‌کند که حق مسکن تا سقف مشخصی معاف است. اما حسابداری شرکت همچنان مطابق بخشنامه سال قبل عمل می‌کند و به اشتباه از آن مالیات کسر می‌کند.

۵. جمع‌نبستن صحیح درآمدهای ماهانه در طول سال برای محاسبه پلکانی

نرخ مالیات حقوق در ایران پلکانی است. اگر سیستم نرم‌افزاری یا حسابدار صرفاً ماهانه نرخ‌ها را اعمال کند، بدون تجمیع کل درآمد سالیانه، احتمال خطا بسیار زیاد می‌شود.

مثال:

کارمندی در ۶ ماه اول سال، حقوق متوسطی دریافت کرده ولی در نیمه دوم سال اضافه‌کاری بالایی دارد. اگر حقوق هر ماه جداگانه مشمول مالیات شود، مالیات به‌صورت پلکانی دقیق محاسبه نمی‌شود و کل سال مالیات کمتر یا بیشتر پرداخت می‌شود.

۶. عدم محاسبه مالیات بر عیدی به شکل سالانه

یکی دیگر از این اشتباهات این است که عیدی باید به‌صورت مجزا و با در نظر گرفتن سقف معافیت خاص خودش محاسبه شود. برخی کارفرمایان آن را با نرخ عمومی مالیات محاسبه می‌کنند که اشتباه است.

مثال:

در اسفند به کارمند ۲۵ میلیون تومان عیدی پرداخت می‌شود. سقف معافیت عیدی 24 میلیون است. اگر کل مبلغ با نرخ مالیات حقوق محاسبه شود، در واقع 1 میلیون مازاد باید مشمول مالیات گردد، نه کل ۲۵ میلیون.

۷. عدم توجه به مالیات کارکنان ساعتی یا پاره‌وقت

گاهی حقوق این افراد کمتر از معافیت ماهانه است و نباید مشمول مالیات شوند. محاسبه خودکار مالیات برای همه کارکنان به یک شکل اشتباه است.

مثال:

دانشجوی پاره‌وقتی که ماهانه فقط ۳ میلیون تومان دریافتی دارد، نباید مالیات بدهد چون زیر معافیت است. اما سیستم مالی شرکت از همه کارکنان به‌صورت یکسان مالیات کسر می‌کند و از او نیز مالیات گرفته می‌شود.

۸. عدم اصلاح اشتباهات ماه‌های قبل

اگر در ماهی اشتباهی در محاسبه مالیات رخ داده باشد، باید در ماه‌های بعدی اصلاح شود. در غیر این صورت در پایان سال با مغایرت و جریمه مواجه خواهید شد.

مثال:

در تیرماه به اشتباه ۵ میلیون تومان اضافه‌کاری مشمول مالیات ثبت شده و از آن مالیات کسر شده است. اگر در مرداد این خطا اصلاح نشود، پایان سال مغایرت بین مالیات پرداختی و واقعی ایجاد شده و سازمان امور مالیاتی جریمه اعمال می‌کند.

۹. محاسبه اشتباه مالیات تسویه‌حساب یا ترک کار

در زمان تسویه‌حساب باید مالیات کل دریافتی سال در نظر گرفته شود. نادیده گرفتن این موضوع موجب کسر یا پرداخت اشتباه مالیات می‌شود.

مثال:

کارمندی در شهریور از شرکت جدا می‌شود. در زمان تسویه‌حساب، فقط مالیات همان ماه لحاظ می‌شود، نه مجموع حقوق دریافتی از فروردین تا شهریور. این باعث می‌شود مالیات او کمتر از حد واقعی محاسبه شده و شرکت در پایان سال مشمول جریمه شود.

۱۰. عدم ثبت یا گزارش صحیح در لیست بیمه و مالیات

اگر لیست ارسال‌شده به سازمان امور مالیاتی یا تامین اجتماعی ناقص یا ناهماهنگ با پرداختی‌ها باشد، منجر به جریمه خواهد شد.

مثال:

در دی‌ماه به یکی از کارکنان پاداش ۱۵ میلیون تومانی داده می‌شود، اما در لیست مالیات و بیمه ثبت نمی‌شود. در زمان حسابرسی، این مغایرت باعث جریمه برای کارفرما خواهد شد.

اگر خواستی این موارد رو برای ارائه یا آموزش استفاده کنی، می‌تونم برات در قالب پاورپوینت یا جدول هم تنظیمش کنم.

نتیجه‌گیری:

محاسبه مالیات حقوق بردرآمد، فرآیندی دقیق و حساس است که نیاز به تسلط بر قوانین و تغییرات سالانه دارد. اشتباهاتی که در این مقاله مطرح کردیم شاید در نگاه اول ساده به نظر می‌رسند، اما می‌توانند تبعات مالی سنگینی به همراه داشته باشند. برای همین نباید فراموش کرد که استفاده از نرم‌افزارهای به‌روز، بررسی مستمر بخشنامه‌ها و استفاده از کادر مجرب حسابداری می‌تواند تا حد زیادی این ریسک‌ها را کاهش دهد.