وجه نقد چیست؟ | نحوه تهیه صورت جریان وجوه نقد

تعریف وجه نقد چیست؟

وجه نقد شامل پول یا سکه رایج قانونی است که برای مبادله، خریدکالاها، پرداخت بدهی و دریافت خدمات استفاده می‌شود. همچنین دارایی‌هایی که سریعاً به وجه نقد تبدیل می‌شوند، به‌عنوان دارایی‌های نقد یا شبه‌نقد در صورت‌های مالی شرکت‌ها گزارش می‌شوند.

وجه نقد شامل پول فیزیکی، حساب‌های بانکی و اوراق مشارکت قابل فروش در بازار و دولتی است. این اصطلاح علاوه بر پول نقد، به منابع مالی دردسترس مانند حساب‌های جاری و ارزهای قابل تبدیل سریع نیز اشاره دارد.

• حساب‌های بانکی، مثل حساب‌های جاری و پس‌انداز، به راحتی قابل دسترسی هستند و می‌توان از آن‌ها برای پرداخت‌ها استفاده کرد.
• اوراق مشارکت قابل فروش در بازار، اوراقی مثل اوراق مشارکت دولتی یا سایر ابزارهای مالی کوتاه‌مدت که به سرعت می‌توان آن‌ها را به پول نقد تبدیل کرد.
• سایرنقد شونده ها، هرنوع دارایی که بتوان آن را به سرعت و با کمترین هزینه به پول نقد تبدیل کرد.
  وجه نقد فیزیکی ساده ‌ترین و مطمئن‌ترین روش پرداخت است و در برخی فروشگاه‌ها تنها روش قابل‌قبول محسوب می‌شود. برخلاف چک‌ها و کارت‌های بانکی، به فرآیند اضافی نیاز ندارد. بااین‌حال، به دلیل افزایش اعتماد به بانکداری الکترونیکی و پرداخت‌های آنلاین، استفاده از وجه نقد کاهش یافته است. مثال:
• راحتی، پرداخت‌های کارتی و آنلاین نیاز به حمل پول فیزیکی را کاهش می‌دهند.
• امنیت، حمل مقدار زیادی پول نقدمی‌تواند خطر دزدی یا گم شدن را به همراه داشته باشد، در حالی که پرداخت‌های الکترونیکی این خطرات را کاهش می‌دهند.
• پیگیری تراکنش‌ها، پرداخت‌های الکترونیکی امکان ثبت و پیگیری تراکنش‌ها را فراهم می‌کنند، که برای مدیریت مالی شخصی و کسب‌وکارها مفید است. درامورمالی وبانکداری، وجه نقد شامل دارایی‌های جاری یا دارایی‌هایی است که در یک سال می‌تواند به وجه نقد تبدیل شود. جریان‌های نقدی نشان‌دهنده میزان وجه نقد باقی‌مانده پس از محاسبه درآمدها و هزینه‌ها بوده و برای سرمایه‌گذاران اهمیت دارد.

صورت جریان‌های نقدی، ورود و خروج وجوه نقد شرکت را از جمله سود دریافتی و هزینه‌های تجهیزات و سرمایه‌گذاری نمایش می‌دهد. جهت آشنایی بیشتر فایل صوتی زیر را پخش نمایید:

 

شکل‌های وجه نقد در گذشته

وجه نقد از زمانی که کالاها و خدمات معامله می‌شدند، مورد استفاده بوده و شکل آن به فرهنگ مکانی که در آن بود، بستگی داشت. بیشتر تمدن‌ها درطول چهارهزار سال گذشته از سکه‌هایی استفاده می‌کردند که به وسیله فلزات گران‌بها نظیر مس، برنز (عیاری از مس و قلع) نقره و طلا ضرب می‌شد و به‌عنوان وجه‌نقد از آن استفاده می‌کردند، گرچه برخی تمدن‌های دیگر از صدف‌های دریایی، نمک و شکر به‌عنوان پول نقد استفاده می‌کردند.

امروزه وجه‌نقد یا شامل سکه است که معمولاً ارزش فلز آن را نادیده می گیرند و یا از کاغذ است. این شکل نوین از وجه‌نقد با نام پول بدون پشتوانه شناخته می‌شود.

• وجه نقد و شبه نقد: در تهیه صورت جریان‌های نقدی، وجه نقد شامل وجوه نقد و سرمایه‌گذاری‌های سریع‌التبدیل مانند سهام و اوراق بهادار است. سرمایه‌گذاری‌های کوتاه ‌مدتی که به‌سرعت وبدون تغییر ارزش، قابل تبدیل به نقد باشند، شبه‌نقد نامیده می‌شوند. درنتیجه، تغییر خالص موجودی نقد درصورت جریان‌های نقدی برابر با مجموع تغییرات در وجه نقد و شبه‌نقد است.
  اصطلاح “شبه پول” به دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که نقدشوندگی پول را ندارند ولی به‌راحتی به پول نقد تبدیل می‌شوند. حساب‌های سپرده بلندمدت نزد بانکها و وجوه با سرعت نقدشوندگی پایین ازجمله شبه پول‌ها هستند. افزایش شبه پول دراقتصاد موجب افزایش نقدینگی وتورم می‌شود، در حالی که کاهش آن می‌تواند منجر به رکود گردد.

 

شبه پول چیست؟

برای درک شبه پول، ابتدا باید مفهوم پول را شناخت. پول در اصطلاح عامیانه، رایج‌ترین ابزار معامله کالا و خدمات است؛ در علم اقتصاد، پول باید سه ویژگی داشته باشد یکی از وظایف پول ذخیره ارزش است. یعنی اگر یک کشاورز محصولات خود را در تابستان بفروشد و پول آن را دریافت کند می‌تواند آن پول را تا تابستان سال بعد خرج کند؛ اما این قابلیت برای محصولات کشاورزی وجود ندارد و تمام محصولات تا سال آینده فاسد خواهند شد. وظیفه دیگر پول معیار ارزش است. که باعث می‌شود ارزش کالاها در بازار شناسایی شود. مثلا، اگر یک بستنی با یک واحد پول و یک تخته فرش با ۱۰۰ واحد پول خریداری شود، نشان‌دهنده ارزش اسمی آن‌هاست.آخرین کاربرد ابزار تبادل رایج‌ترین کاربرد پول، خرید کالاها و خدمات است.

 

چه مواردی شامل شبه پول می‌شوند؟

پول نقد و حساب‌های جاری بیشترین نقدشوندگی را دارند، زیرا در هر لحظه قابل دسترسی و خرج کردن هستند. در مقابل، شبه پول به دارایی‌هایی مانند سپرده‌های بلندمدت بانکی گفته می‌شود که نقدشوندگی کمتری دارند و تبدیل آن‌ها به پول نقد نیازمند زمان و هزینه است. با این حال، این دارایی‌ها را می‌توان در مدت کوتاهی به پول نقد تبدیل کرد، مثلاً با مراجعه به بانک و برداشت سپرده طبق قرارداد.

منظور از نقدینگی چیست؟

نقدینگی به پول نقد و دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که به‌سرعت و بدون کاهش ارزش آن به پول نقد تبدیل می‌شوند. اسکناس نقدترین دارایی افراد است که در خرید امور روزمره استفاده می‌شود و سپرده‌های بانکی نیز ازجمله دارایی‌های نقدی محسوب می‌شوند که به‌راحتی قابل تبدیل به وجه نقد هستند.

برخی دارایی‌ها نقدشوندگی پایینی دارند؛ مانند املاک و مستغلات که با وجود ارزش بالا، فروش و تبدیل آن‌ها به نقد زمان‌بر است و ارزششان ممکن است تغییر کند.این تفاوت در نقدشوندگی دارایی‌ها، عاملی مهم در تحلیل‌های نقدینگی مالی و اقتصادی محسوب می‌شود.

علت نقدینگی چیست؟

نقدینگی در اقتصاد به دلیل وجود دارایی‌های قابل تبدیل به نقد ایجاد می‌شود که در مبادلات اقتصادی سریعاً قابل استفاده هستند. اجزای آن شامل پول و شبه‌پول است و نقدینگی از مجموع این دو محاسبه می‌شود.

• پول شامل اسکناس، مسکوک، سپرده‌های دیداری و سایر دارایی‌های نقدشونده است. ابزارهای پرداخت مانند چک و کارت‌های اعتباری نیز جزو پول محسوب می‌شوند. در تعریفی گسترده ‌تر، چک‌های مسافرتی و حساب‌های پس‌انداز نیز می‌توانند بخشی از پول باشند.
• شبه پول در کل شامل سپرده های غیردیداری است .شبه پول به دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که مستقیماً برای مبادله قابل استفاده نیستند، اما می‌توان آن‌ها را به پول نقد یا سپرده‌های دیداری تبدیل کرد. حساب‌های پس‌انداز و مدت‌دار ممکن است بسته به تعریف استفاده‌شده، جزو پول یا شبه پول طبقه‌بندی شوند.

 

مدیریت نقدینگی چیست؟

مدیریت نقدینگی به استراتژی‌ها و اقداماتی اطلاق می‌شود که بانک‌های مرکزی، دولت‌ها و شرکت‌ها برای کنترل و تنظیم حجم نقدینگی در اقتصاد اتخاذ می‌کنند. هدف اصلی آن، ایجاد توازن بین عرضه و تقاضای پول است تا از نوسانات اقتصادی شدید مانند تورم یا رکود جلوگیری شود.

مدیریت نقدینگی برای حفظ ثبات اقتصادی و جلوگیری از مشکلاتی مثل تورم بیشتر، بسیار حیاتی است. افزایش بیش از حد نقدینگی می‌تواند منجر به تورم شود که قدرت خرید مردم را کاهش داده و به ناپایداری اقتصادی می‌انجامد. در مقابل، کاهش نقدینگی می‌تواند باعث رکود اقتصادی، کاهش تولید و افزایش بیکاری شود.

افزایش نقدینگی می‌تواند به وام‌گیری بیشتر افراد، شرکت‌ها و در نتیجه افزایش تولید و اشتغال منجر شود. اگر این رشد نقدینگی به دلیل افزایش وام‌دهی بانک‌ها باشد، ممکن است نرخ بهره کاهش یابد تا افراد و شرکت‌ها ترغیب به گرفتن وام شوند. اما اگر نقدینگی بدون مدیریت صحیح از سوی دولت‌ها افزایش یابد، می‌تواند باعث بی‌ثباتی اقتصادی شود، ازجمله ایجاد حباب‌های مالی، افزایش بدهی‌ها و نوسانات شدید در بازارهای مالی.

مدیریت نقدینگی یکی از چالش‌های اساسی در اقتصاد است و اگر به‌طور صحیح انجام نشود، می‌تواند به مشکلاتی مانند تورم، کاهش ارزش پول و بیکاری منجر شود. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی برای مدیریت نقدینگی از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند. همچنین، درسطح شرکت‌ها و مؤسسات، مدیریت صحیح نقدینگی می‌تواند از مشکلاتی مانند: کمبود نقدینگی و ورشکستگی جلوگیری کند و به پایداری مالی کمک کند.

اسناد تجاری به اسنادی اطلاق می‌شود که درانواع معاملات تجاری و غیرتجاری استفاده می‌شوند. این اسناد به دو دسته اسناد عام و خاص تقسیم می‌شوند. در معنای عام، اسناد تجاری شامل تمامی سندهای تجاری مانند اوراق قرضه است. اما در معنای خاص، چک، سفته و برات انواع اسناد تجاری هستند که به‌عنوان جایگزین پول نقد در معاملات استفاده می‌شوند.

اسناد به‌طورکلی به اسناد رسمی و اسناد عادی تقسیم می‌شوند. اسناد رسمی آن‌هایی هستند که در دفاتر اسناد رسمی و توسط مأموران صلاحیت‌دار تنظیم می‌شوند. درمقابل، اسناد عادی توسط افرادعادی تنظیم می‌شوند و نه در دفاتر رسمی، اما با این حال می‌توانند در محاکم قضائی ارائه شوند و اعتبار قانونی دارند.

 

اسناد تجاری چیست و کاربرد های آن

امروزه استفاده از اسناد تجاری در جامعه بسیار رایج شده است و کمتر کسی وجود دارد که از این اسناد استفاده نکرده باشد. به همین دلیل، بررسی و شناخت انواع اسناد تجاری و ویژگی‌های آن‌ها اهمیت زیادی دارد. آگاهی از کاربرد هر یک از انواع این اسناد به درک بهتر و استفاده مؤثرتر از آن‌ها کمک می‌کند. از این رو، قانون تجارت به‌طور خاص به بررسی و پیش‌بینی قواعد و احکام مربوط به اسناد تجاری پرداخته است.

مبنای اولیه ایجاد اسناد تجاری، جلوگیری از خطرات ناشی از حمل مقدار زیاد پول نقد، از جمله سرقت و هزینه‌های حمل و نقل، بود. با گذشت زمان، فواید دیگری نیز برای این اسناد مطرح شد. مهم‌ترین فایده اسناد تجاری، ابزار پرداخت در معاملات غیرنقدی است. علاوه براین، برخی از انواع اسناد تجاری به‌عنوان وسیله‌ای برای کسب اعتبار و تأمین مالی نیز مورد استفاده قرار گرفتند.

اسناد تجاری گروهی از اسناد هستند که در معاملات تجاری استفاده می‌شوند و برخی از آن‌ها به‌عنوان وسیله‌ای برای تسهیل معاملات غیر نقدی عمل می‌کنند. این اسناد به‌طورکلی جایگزین پول نقد در معاملات می‌شوند و پرداخت‌های غیر نقدی از طریق آن‌ها انجام می‌گیرد. مهم‌ترین ویژگی این اسناد، کارکرد آن‌ها به‌عنوان وسیله پرداخت است. بنابراین، اسناد تجاری به دو دسته عام و خاص تقسیم می‌شوند.

 

اسناد تجاری در معنای عام:

اسناد تجاری درمعنای عام شامل هر سندی است که در مبادلات تجاری، طبق قوانین تجارت، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اسناد در معاملات ناشی از اعمال تجاری (موضوع مواد 2 تا 5 قانون تجارت مصوب 1311) به کار می‌روند. به عنوان مثال، می‌توان به چک، سفته، برات، اوراق سهام، اوراق قرضه، ضمانت‌نامه بانکی، بارنامه و سیاهه تجارتی اشاره کرد.

اسناد تجاری در معنای خاص:

اسناد تجاری به معنای خاص به اسنادی اطلاق می‌شود که کارکرد اصلی آن‌ها جانشینی پول نقد در معاملات است و نمایانگر حق دینی حال یا وعده‌دار می‌باشند. به عبارت دیگر، این اسناد به‌طور خاص برای پرداخت در معاملات استفاده می‌شوند. برات، سفته و چک از جمله مصادیق بارز اسناد تجاری در معنای خاص هستند.

 

صورت جریان وجوه نقد چیست؟

صورت جریان وجه نقد یکی از صورت‌های مالی است که اطلاعات مربوط به جریان وجوه نقد یک شرکت را نشان می‌دهد. این صورت مالی شامل جزئیات تغییرات در وجه نقد و شبه‌نقد، و همچنین جریان‌های خروجی پول برای فعالیت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری در یک بازه زمانی است. این گزارش علل تغییرات وجه نقد و شبه‌نقد را توضیح داده و خلاصه‌ای از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، عملیاتی و تأمین مالی شرکت را در طول یک دوره زمانی ارائه می‌دهد.

 

صورت جریان وجوه نقد چه کاربردی دارد؟

ازمهم‌ترین کاربردهای صورت گردش وجوه نقد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ابزار مشخص کردن عملکرد مالی یک سازمان: این صورت مالی به تجزیه و تحلیل وضعیت نقدی و عملیات مالی یک شرکت کمک می‌کند.
• استفاده به همراه سایر صورت‌های مالی برای اندازه‌گیری انعطاف‌پذیری مالی: این صورت مالی، همراه با سایر گزارش‌ها، نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری مالی و توانایی سازمان درمدیریت منابع نقدی است.
• ارزیابی جریان‌های وجوه نقد آتی: کمک می‌کند تا پیش‌بینی‌هایی درمورد جریان‌های نقدی آینده انجام شود.
• ابزار ارزیابی توان ایجاد گردش وجوه نقد در آینده: این گزارش توانایی شرکت در تولید نقدینگی را درآینده ارزیابی می‌کند.
• ارزیابی توان تأمین تعهدات پرداخت سود سهام و نیاز به تأمین مالی خارجی: کمک می‌کند تا توانایی شرکت در پرداخت سود سهام و نیاز به منابع مالی اضافی بررسی شود.
• ارزیابی آثار رویدادهای غیرنقدی مرتبط با فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و تأمین مالی: این گزارش اثرات رویدادهای غیرنقدی (مانند تغییرات در دارایی‌ها یا بدهی‌ها) را که بر جریان‌های نقدی تأثیر دارند، تجزیه و تحلیل می‌کند.

صورت جریان‌های نقدی نشان‌دهنده میزان وجه نقدی است که در طول یک دوره حسابداری در سازمان ایجاد و مصرف شده است. این صورت مالی جریان‌های نقدی را بر حسب نوع فعالیت‌های سازمان (عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی) طبقه‌بندی می‌کند. بنابراین، حسابداران با این صورت مالی اطلاعات مهمی در اختیار می‌گذارند که شامل توانایی سازمان در ایجاد وجه نقد برای پرداخت سود سهام، پرداخت بدهی‌ها، سرمایه‌گذاری مجدد جهت افزایش ظرفیت عملیاتی و نگهداری است.

علاوه بر اطلاعات مربوط به فعالیت‌های عملیاتی وسرمایه‌گذاری، صورت جریان‌های نقدی اطلاعاتی نیز در مورد فعالیت‌های تأمین مالی یک سازمان ارائه می‌دهد که شامل تغییرات در بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام (سرمایه) است. هدف اصلی از تهیه این صورت مالی، بررسی دلایل تغییرات وجوه نقد در یک بازه زمانی مشخص است، تا بتوان فهمید که منابع نقدی از کجا آمده و چگونه مصرف شده‌اند.

 

اهمیت صورت جریان وجه نقد در مدیریت مالی: چرا باید به آن توجه کنیم؟

صورت جریان وجه نقد یکی از ابزارهای مالی حیاتی است که به مدیران، سرمایه‌گذاران و تحلیلگران کمک می‌کند تا درک بهتری از وضعیت مالی یک شرکت داشته باشند. این صورت مالی نمایی شفاف از جریان‌های نقدی ورودی و خروجی ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که پول نقد چگونه در سازمان حرکت می‌کند.

اما چرا باید به این صورت مالی توجه ویژه‌ای داشته باشیم؟ در دنیای پیچیده کسب‌وکار امروزی، حتی شرکت‌هایی که از نظر سودآوری موفق به نظر می‌رسند، ممکن است در مدیریت جریان نقدی خود با مشکلات جدی مواجه شوند. برای مثال، ممکن است شرکتی که در ظاهر موفق است، به دلیل عدم توانایی در تأمین نقدینگی کافی نتواند هزینه‌های جاری خود را تأمین کرده یا حقوق کارکنان خود را پرداخت کند. در چنین شرایطی، وضعیت نقدینگی اهمیت زیادی پیدا می‌کند، چرا که حتی سودآورترین شرکت‌ها نیز در صورت عدم مدیریت مناسب نقدینگی ممکن است با بحران مواجه شوند.

صورت جریان وجه نقد در اینجا اهمیت خود را نشان می‌دهد، زیرا به ما کمک می‌کند تا نه تنها وضعیت کنونی نقدینگی را ارزیابی کنیم، بلکه بتوانیم پیش‌بینی‌های دقیقی درباره آینده مالی شرکت انجام دهیم. ازطریق تحلیل دقیق صورت جریان وجه نقد، می‌توانیم نقاط قوت و ضعف مالی سازمان را شناسایی کرده و براساس این اطلاعات، تصمیمات استراتژیک بهتری اتخاذ کنیم. این صورت مالی، ابزاری کلیدی برای مدیران است تا اطمینان حاصل کنند که سازمان در مسیر درست حرکت می‌کند و توانایی تأمین منابع مالی خود را در آینده دارد.

 

نحوه تهیه صورت جریان وجه نقد

1. روش مستقیم: در این روش، تمامی دریافتی‌ها و پرداختی‌ها به تفکیک ثبت می‌شوند و اطلاعات دقیقی از جریان‌های نقدی ارائه می‌دهد، اما ممکن است زمان‌بر باشد.

• • مزایا:
    • شفافیت بیشتر در نمایش جریان‌های نقدی.
    • امکان تجزیه و تحلیل دقیق‌تر ورودی‌ها و خروجی‌ها.

1. • معایب:
     • نیاز به اطلاعات دقیق‌تر که ممکن است سخت باشد.
     • زمان‌بر و طولانی بودن فرآیند تهیه صورت مالی.
2. روش غیرمستقیم: در این روش، سود خالص به عنوان نقطه شروع قرارمی‌گیرد و تغییرات در اقلام تعهدی و دارایی‌ها برای رسیدن به جریان نقدی خالص تنظیم می‌شود. این روش بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا سریع‌تر وآسان‌تر است.
   • مزایا:
     • سرعت بالاتر در تهیه صورت مالی.
     • استفاده از اطلاعات موجود د رسای رصورت‌های مالی (مانند ترازنامه)
   • معایب:
     • امکان دارد شفافیت کمتری نسبت به روش مستقیم داشته باشد.
     • نیازمند تجزیه و تحلیل دقیق تغییرات اقلام تعهدی.

 

کلام نهایی

مدیریت وجه نقد برای هر کسب‌وکار، به‌ویژه در شرکت‌های کوچک و متوسط، حیاتی است. تنها درک مفهوم وجه نقد کافی نیست، بلکه نحوه مدیریت صحیح آن نیز بسیار اهمیت دارد. مهم‌ترین نکته در مدیریت وجه نقد، برنامه‌ریزی برای جریان‌های نقدی است؛ یعنی شرکت‌ها باید اطمینان حاصل کنند که همیشه موجودی کافی برای پرداخت بدهی‌ها و هزینه‌های جاری دارند. استفاده از ابزارهای مالی مانند بودجه‌بندی نقدی، پیش‌بینی جریان‌های نقدی و مدیریت حساب‌های دریافتنی و پرداختنی، از مشکلات نقدینگی جلوگیری می‌کند. همچنین، باید توجه داشت که نگه‌داشتن بیش از حد وجه نقد، باعث از دست رفتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری می‌شود، درحالی‌که کمبود نقدینگی ممکن است باعث ناتوانی در پرداخت تعهدات و کاهش اعتبار شرکت شود.