انـواع واحـدهـای اقـتـصـادی
آخرین ویرایش: دی 26, 1403
واحدهای اقتصادی یکی از ارکان اساسی در اقتصاد هر کشور محسوب می شوند. این واحدها با فعالیت های مختلف خود در تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات نقش مهمی ایفا می کنند. در این مقاله از حسابداری آپاداس، به بررسی انواع واحدهای اقتصادی، تفاوت ها و ویژگی های آن ها و همچنین تقسیم بندی های مختلف خواهیم پرداخت.
تـعـریـف واحـدهـای اقـتـصـادی
در علم اقتصاد، عوامل اقتصادی مختلفی در اختیار افراد یا گروه هایی قرار دارد که با ترکیب این عومل به تولید کالا یا انجام خدمات می پردازند، این افراد یا گروه ها را واحدهای اقتصادی می گویند. واحدهای اقتصادی، مؤسسات جدا و مستقلی هستند که با ترکیب عوامل مختلف اقتصادی منافع مالکین خود را دنبال می کنند. تعداد واحدهای اقتصادی در جامعه بی شمار است. بانک ها، مؤسسات آموزشی، شرکت ها، فروشگاه ها، مغازه ها و کارگاه ها از جمله واحدهای اقتصادی به شمار می آیند. واحدهای اقتصادی را از لحاظ مالکیت، شکل حقوقی، نوع فعالیت و سایر جنبه ها میتوان به طبقات مختلف تقسیم بندی کرد. در ادامه به تقسیم بندی واحدهای اقتصادی از نظر مالکیت، هدف فعالیت و نوع فعالیت می پردازیم.
واحد اقتصادی به هر نهاد یا سازمانی گفته می شود که در تولید، توزیع یا مصرف کالاها و خدمات فعالیت می کند. این واحدها می توانند به صورت انتفاعی یا غیرانتفاعی عمل کنند.
طبقهبندی واحدهای اقتصادی
واحدهای اقتصادی را از جهات مختلف می توان طبقهبندی کرد:
- نوع فعالیت
- هدف فعالیت
- نوع مالکیت
- تعداد مالکین
طبقهبندی واحدهای اقتصادی از نظر نوع فعالیت
1. مؤسسات خدماتی
یکی از مؤسساتی که نیاز به سرمایه زیاد و تحصیلات عالی ندارد شرکت خدماتی می باشد. با سرمایه کم هم می توان شرکت خدماتی تأسیس کرد و معمولاً این شرکت ها سود دهی سریع دارند. این شرکت ها همان طور که از نامشان پیداست برای خدمت رسانی تشکیل می شوند. ثبت شرکت خدماتی می تواند به صورت شرکت سهامی خاص باشد.
مؤسساتی نظیر بانک ها، تعمیرگاه ها، هتل ها، درمانگاه ها و آموزشگاه ها را که خدماتی به مشتریان ارائه می کنند و ازاین راه کسبِ درآمد می نمایند، موسسات خدماتی می گویند. به طور کلی شرکت های خدماتی، به شرکت هایی گفته می شود که به انجام فعالیت و انجام خدمت رسانی های مختلفی مانند این موارد می پردازند: خدمات کشاورزی _ پیش خدمتی _ تعمیر و نگهداری _ حمل و نقل _ آشپزی و پخت _ چاپ و تکثیرماشین آلات _ و تمامی امور مربوط به شاخه خدمت رسانی.
2. مؤسسات بازرگانی
مؤسسات بازرگانی مؤسساتی هستند که به خرید و فروش کالا اشتغال دارند، بدون آن که شکل کالای مورد مبادله را تغییر دهند. مؤسسات بازرگانی، عمده فروشان یا بُنکداران و خرده فروشان را شامل می شوند. فروشگاه ها و خواروبارفروشی ها نمونه هایی از موسسات بازرگانی هستند. واردات و توزیع کالاهای مجاز بازرگانی، اخذ نمایندگی و اعطای نمایندگی در نمایشگاه ها و سمینارهای داخلی و خارجی از دیگر وظایف مؤسسات بازرگانی می باشد.
انواع شرکتهای بازرگانی
شرکت های بازرگانی بر اساس میزان مسئولیت شرکاء به چهار گروه تقسیم می شود:
- شرکت سرمایه ای:
در این نوع شرکت بازرگانی مانند، شرکت های سهامی عام و خاص و شرکت های با مسئولیت محدود، مسئولیت شرکاء بسته به میزان سرمایه آن ها می باشد.
- شرکت های شخصی:
در این نوع شرکت بازرگانی مانند، شرکت های تضامنی و نسبی، مسئولیت شرکاء نا محدود می باشد و تعهدات مالی شرکت بر اساس همه دارایی و اموال شرکاء می باشد.
- شرکت های مختلط:
در این نوع شرکت بازرگانی مانند شرکت های مختلط سهامی و شرکت های مختلط غیر سهامی، مسئولیت بعضی از شرکاء محدود به سرمایه آن ها و مسئولیت عده ای دیگر نامحدود است. شرکاء دسته اول را شرکاء عادی و شرکاء دسته دوم را شرکاء ضامن می گویند.
- شرکت های کمیتی:
هدف این شرکت ها مانند شرکت های تعاونی تولید، مصرف، اعتبار و وام روستایی، رفاه اعضاء می باشد و تعداد شرکاء زیاد هستند و هیچ مسئولیتی هم ندارند.
اقسام شرکت های بازرگانی
- شرکت های سهامی:
سرمایه در آن به سهام تقسیم می شود و مسئولیت صاحبان سهام به مبلغ اسمی سهام آن ها محدود می شود و دارای دو نوع شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص می باشد.
- شرکت تضامنی:
مسئولیت شرکاء در این شرکت، محدود به سرمایه نمی باشد و شرکاء علاوه بر سرمایه، مسئول کلیه قروض و تعهدات شرکت می باشند.
- شرکت با مسئولیت محدود:
این شرکت بین دو و یا چند نفر برای انجام امور تجاری تشکیل می شود و هر یک از شرکاء به اندازه سرمایه خود مسئول قروض و تعهدات شرکت می باشند.
- شرکت مختلط غیر سهامی:
این شرکت برای انجام امور تجاری با نام مخصوصی بین یک و یا چند نفر شریک ضامن بدون انتشار سهام تشکیل می شود.
- شرکت مختلط سهامی:
این شرکت با نام مخصوصی بین یک عده شریک سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل می شود.
- شرکت نسبی:
این شرکت برای امورتجاری با اسم مخصوصی بین دو و یا چند نفر تشکیل می شود و مسئولیت هر شریک به میزان سرمایه وی می باشد.
- شرکت تعاونی تولید ومصرف:
این شرکت برای رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی واجتماعی شرکاء از راه خودیاری، تشویق به پس انداز، کمک متقابل و همکاری تشکیل می شود.
اهداف و کار مؤسسات بازرگانی چیست؟
مهم ترین هدف در مؤسسات بازرگانی یا تجاری، کسب سود و منفعت می باشد. این نکته را باید اظهار داشت که، گاهی اوقات هدف شرکاء و مدیران شرکت در بدو تأسیس، فعالیت در امور تجاری و بازرگانی نمی باشد اما باتوجه به نوع شرکت تأسیس شده، درهرحال آن شرکت تجاری محسوب می شود.
مؤسسات بازرگانی از لحاظ ارتباط با انواع مشتریان و چگونگی عملیات فروش به دو دسته زیر طبقه بندی می شود:
- عمده فروشان (Wholesalers): افراد و مؤسساتی هستند که معمولاً انواع فراورده های و کالاها را به طور عمده از تولیدکنندگان خریداری می کنند و به خرده فروشان و مصرف کنندگان عمده (مانند: بیمارستان ها، هتل ها و سازمان ها) و گاه به عنوان مواد اولیه یا کالای واسطه به تولیدکنندگان دیگر می فروشند.
- خرده فروشان (Retailers): افراد و مؤسساتی که کالاهای با دوام یا مصرفی و انواع دیگر فرآورده ها را از عمده فروشان و یا مستقیماً از مؤسسات تولیدی خریداری و معمولاً به مصرف کنندگان نهایی می فروشند. تعاونی های مصرف را هم می توان در شمار مؤسسات خرده فروشی طبقه بندی کرد.
در جمع بندی مطالب گفته شده ملاحظه می شود که رابطه بین مؤسسات خدماتی و مشتریان معمولاً مستقیم و بدون واسطه است، حال آن که مؤسسات بازرگانی واسطه انتقال و عرضه کالا از تولیدکننده به مصرف کننده هستند.
3. مؤسسات تولیدی:
موسساتی را که مواد اولیه و کالاهایی را خریداری و آن ها را تغییر شکل می دهند و یا به کالای دیگری تبدیل می کنند و به فروش می رسانند، موسسات تولیدی می گویند. مانند: شرکت های خودروسازی، صنایع شیمیایی، کارگاه های تجاری و… . موسسات تولیدی با استفاده از عوامل تولید به ساخت کالا می پردازند. در حقیقت هدف مؤسسات تولیدی از تولید، دراصل ساخت یک خروجی، کالا یا خدمات دارای ارزش است که افراد از آن سود ببرند.
موضوع فعالیت انواع شرکت های تولیدی:
خرید و فروش، صادرات و واردات کلیه کالاهای مجاز بازرگانی- شرکت در مزایدات و مناقصات- اخذ وام و تسهیلات ریالی و ارزی از کلیه بانک های دولتی و خصوصی و مؤسسات مالی و اعتباری داخلی و خارجی- شرکت در نمایشگاه های بین الملل تخصصی و غیرتخصصی داخل و خارج کشور- ایجاد شعب و دفاتر نمایندگی در زمینه موضوع فعالیت شرکت در داخل و خارج از کشور- انعقاد قراردادهای همکاری و مشارکت با شرکت های داخلی و خارجی در زمینه موضوع فعالیت شرکت- عقد قرارداد با اشخاص حقیقی و حقوقی در زمینه موضوع فعالیت شرکت.
موضوع فعالیت شرکت های تولیدی ماشین آلات صنعتی و قطعات
- طراحی تولید ساخت مونتاژ کلیه قطعات صنعتی
- طراحی، تجهیز و راه اندازی خطوط تولید قطعات صنعتی و اتوماسیون تامین
- واردات قطعات تجهیزات مواد اولیه ماشین آلات و صنایع تبدیلی
- واردات تکنولوژی صنایع مادر
- مشارکت و سرمایه گذاری در اجرای کلیه پروژه های تولیدی و صنعتی
- تامین نیروی انسانی مورد نیاز شرکت
- فروش و خدمات پس از فروش کلیه قطعات و ماشین آلات صنعتی
- انعقاد قرارداد با کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی
- اخذ و اعطای نمایندگی شرکت های معتبر داخلی و خارجی
- برپایی غرفه و شرکت در کلیه نمایشگاه های داخلی و خارجی
- گشایش اعتبارات اسنادی و LC برای شرکت نزد بانک ها
- اخذ وام و اعتبارات بانکی به صورت ارزی و ریالی
- خرید و فروش و واردات و صادرات کلیه اقلام بازرگانی
- شرکت در کلیه مناقصات و مزایدات دولتی و خصوصی اعم از داخلی و بین المللی
پیشنهاد می شود مقاله مربوط به سرمایه گذاری کوتاه مدت در حسابداری را نیز مطالعه فرمایید.
موضوع فعالیت شرکت های تولیدی پوشاک
- تهیه، تولید، پخش و خرید و فروش و صادرات و واردات انواع پوشاک مردانه و زنانه اعم از کت و شلوار پیراهن شلوار جین شلوار کتان تی شرت و پولوشرت
- نصب و تجهیز و راه اندازی خطوط تولید کارخانه جات تولیدی پوشاک اتوماتیک و صنعتی و آنزیم زنی جین
- صادرات و واردات انواع پوشاک و تولیدات شرکت
- اخذ و اعطای نمایندگی شرکت های معتبر داخلی و خارجی
- اخذ وام و اعتبارات بانکی به صورت ارزی و ریالی
- گشایش اعتبارات اسنادی و ارزی و LC برای شرکت نزد بان کها
- ایجاد و برپایی غرفه و شرکت در نمایشگاه های بین المللی داخلی و خارجی
- شرکت در کلیه مناقصات و مزایدات دولتی و خصوصی.
موضوع فعالیت شرکتهای تولیدی آلات موسیقی:
- طراحی، تولید و ساخت انواع سازها و آلات موسیقی داخلی و خارجی اعم از سنتی و کلاسیک
- تهیه و توزیع و فروش و خدمات پس از فروش انواع ساز و آلات موسیقی
- تجهیز و تعمیر و خرید و فروش انواع سازهای ایرانی و خارجی
- واردات و صادرات انواع سازهای ایرانی و خارجی
- اخذ و اعطای نمایندگی شرکت های معتبر تولیدکننده آلات موسیقی اعم از داخلی و خارجی
- ایجاد شعب نمایندگی در داخل و خارج از کشور
- اخذ وام و اعتبارات بانکی به صورت ارزی و ریالی از کلیه بانک ها و مؤسسات مالی و اعتباری داخل و خارج از کشور
- انعقاد قرارداد با کلیه اشخاص حقیقی و حقوقیش
طـبـقـه بـنـدی واحـدهـای اقـتـصـادی از نـظـر هـدف فـعـالـیـت
واحدهای اقتصادی را از نظر هدف فعالیت به دو دسته زیر می توان طبقه بندی کرد:
- مؤسسات انتفاعی
- مؤسسات غیرانتفاعی
مـؤسـسـات انـتـفـاعی
مؤسساتی که با هدف کسب منافع مادی و تقسیم منافع مزبور بین اعضای خود یا غیر تشکیل شده اند، اعم از آن که در مالکیت بخش عمومی باشند یا بخشِ خصوصی و یا تعاونی، موسسه انتفاعی محسوب می شوند. موسسات انتفاعی معمولاً به صورت بازرگانی، اداره می شوند و وجه کالاها و خدماتی را که عرضه می کنند، دریافت می دارند. از آن جا که موسسات انتفاعی با هدفِ کسب سود تأسیس می شوند، روش های حسابداری خاصی نیاز دارند که بتواند درآمدها، هزینه ها و سود (زیان) این گونه موسسات را در هر دورە مالی معین کند.
فعالیت واحد های انتفاعی:
واحد های انتفاعی از لحاظ نوع فعالیت و براساس قوانین ایران به دو دسته ی کلی زیر تقسیم می شوند:
- واحد های تجاری انتفاعی: اشخاص و مؤسساتی هستند که به قصد تحصیل سود به عملیات تجاری اشتغال دارند. مانند تجار و انواع شرکت ها
- واحد های غیر تجاری انتفاعی: اشخاص و مؤسساتی هستند که به قصد تحصیل سود به عملیات غیرتجاری اشتغال دارند. مانند دفاتر حقوقی و مؤسسات حسابرسی
نحوه تشکیل واحد های انتفاعی:
واحد های انتفاعی در ایران از لحاظ طرز تشکیل به چهار دسته کلی زیر تقسیم می شوند:
- موسسات انفرادی(مانند: تجار، واحد های صنفی و پیشه وران)
- شرکت های ضمانتی (مانند: شرکت های تضامنی، نسبی و مختلط)
- شرکت های سرمایه ای (مانند: شرکت های سهامی با مسئولیت محدود و دولتی)
- موسسات انتفاعی غیرتجاری (مانند: دفاتر حقوقی، مؤسسات حسابرسی و کلینیک های پزشکی)
تقسیم بندی موسسات انتفاعی براساس نوع فعالیت واحد ها:
مؤسسات انتفاعی برحسب نوع فعالیت هایی که به آن اشتغال دارند، می توان به ترتیب زیر طبقه بندی کرد:
- مؤسسات خدماتی (Service enterprises): موسساتی هستند که خدماتی را به مشتریان عرضه و در ازای آن کارمزد یا حق الزحمه دریافت می کنند، مانند بانک ها، تعمیرگاه ها، توقف گاه ها، هتل ها، سردخانه ها، بنگاه های باربری و مسافربری و نظایر آن ها. مؤسساتی که توسط صاحبان حرفه های تخصصی مانند پزشکان، مهندسان، حسابداران و کلاً سایر متخصصین برای انجام خدمات حرفه ای تشکیل و اداره می شوند نیز در شمار مؤسسات خدماتی طبقه بندی می گردند.
- مؤسسات تولیدی و یا صنعتی (enterprises Manufacturing ): مؤسساتی هستند که انواع فرآورده ها و کالاهای با دوام یا مصرفی را معمولاً با به کار گرفتن سرمایه و نیروی انسانی ماهر و با استفاده از ابزارها، ماشین آلات و تأسیسات می سازند یا تولید می کنند و آن ها را مستقیماً و یا از طریق شبکه های توزیع به فروش می رسانند. مانند: کارخانه ها، کارگاه ها، نیروگاه ها و نظایر آن ها.
- مؤسسات بازرگانی (Trading enterprises): مؤسساتی هستند که به خرید و فروش انواع مواد خام، محصولات کشاورزی و کالاهای ساخته شده اشتغال دارند. مانند تجارتخانه ها،کسبه، فروشگاه ها، مؤسسات و شرکت های تجارتی.
به طوری که ملاحظه می شود، فعالیت اصلی مؤسسات بازرگانی، خرید انواع فرآورده ها و کالا از تولیدکنندگان و عرضه آن به خریداران است. این گونه مؤسسات معمولاً در شکل و محتوای کالاهایی که خریداری و به فروش می رسانند ( به غیر از بسته بندی و نظایر آن ) تغییری نمی دهند، بلکه کالاها را خریداری، حمل، انبار و در محل و موقع مناسب به مشتریان عرضه می کنند.
مـؤسـسـات غـیـرانـتـفـاعی
مؤسسات قانونی رسمی هستند که هدف اصلی آن ها پشتیبانی از یک مورد، یا موضوع خصوصی یا همگانی بدون داشتن مقاصد تجاری درکنار آن است. سازمان های غیرانتفاعی ممکن است در بسیاری از زمینه ها، ازجمله محیط زیست، فعالیت های بشر دوستانه، بهداشت، ورزش فعالیت کنند. بنابراین موسساتی را که هدف از تشکیل آن ها کسبِ منافع مادی نیست، اعم از آن که در مقابل کالاها یا خدماتی که ارائه می کنند، وجهی دریافت کنند یا نه، موسسه غیردولتی می گویند، مثل شهرداری ها، هلال احمر، سازمان تأمین اجتماعی، انجمن های علمی، ادبی و فرهنگی. موسسات غیردولتی روش های حسابداری خاصی نیاز دارند که بتواند درآمدها، هزینه ها و بودجه این گونه موسسات را تنظیم کند. یک سازمان غیرانتفاعی بعنوان سازمانی به شمار می آید که از مالیات معاف بوده و در جهت سرویس دهی به مردم و منافع عام حرکت می نماید. به طور کلی ، هدف این نوع از سازمان ها می بایست خیرخواهانه، آموزشی، علمی، مذهبی یا ادبی باشد…
قانوناً سازمان غیرانتفاعی، سازمانی است که در پی کسب سود و منفعت نباشد و به جای آن کلیه درآمدهای موجود را پس از کسر هزینه های عملیات معمول در راه منافع عامه به کار گیرد…
دانشگاه ها، بیمارستان ها و مؤسسات خیریه ملی نمونه سازمان هایی هستند که می توانند غیرانتفاعی به حساب آیند اما دارای مقیاس پرداخت حقوق مساوی تقریباً با هر شرکت سودآور می باشند…
سازمان ها و تشکیلات غیرانتفاعی آغاز اعمال بشردوستانه و خیرخواهانه تاریخ مشخصی را تعیین نمود مانند تعیین تاریخ مهرورزیدن و یا لبخند زدن شواهد و مدارک وجود مکان هایی برای سرپرستی از کودکان یتیم تهیه غذا و پوشاک شده است .
بسیاری از این سازمان ها در اندازه کوچک در حد خانواده تشکیل می شود جمع آوری پول و کمک غیر نقدی نیازمند خانواده نگهداری کودکان به منظور پرستاری نوبتی از سالمندان خانواده مورد دیگر است .
با پیشرفت وسایل ارتباط جهانی سازمان های خیریه و غیرانتفاعی اهداف و ابعاد بسیار بزرگ تری پیدا کردند و به طور چشم گیری به تعداد آن ها افزوده شده است . مبارزه با فقر، بیماری، بی سوادی در سطح جهانی و هم چنین برگزاری همایش های کوچک تر برای بهبود بخشیدن سلامت فرد و جامعه و ارائه خدمات درمانی و رفاهی در محیط های محدودتر مانند شهرها محله ها همه نمونه بارزی از چنین سازمان هایی به شمار می آید . مقدار زیادی از این سازمان ها موفق شده اند تا از حمایت گسترده مردم جهان بهره مند شوند تشکیلات به مورد خاصی پرداختند از جمله حقوق بشر و محیط زیست پرداخته اند شامل چندین زیر مجموعه و انجمن .
بعضی از کارهای اصلی سازمان های غیرانتفاعی شامل فرستادن هیئت های آموزشی به مناطق محروم تهیه وتوزیع کمک مردمی در بین مردم موارد رسیدگی به موقعیت متقربه مانند آتش سوزی شیوع بیماری است که برای رسیدگی به آن دستور العملی وجود دارد و یا مواردی که در آن مشکلی ایجاد شده بزرگ تر از حد پیش بینی شده است مانند طوفان سونامی.
نقاط قدرت مؤسسات غیرانتفاعی
بطور قطع هر کس میخواهد بداند که این موسسات، واقعا چه کار مفیدی انجام میدهند؟ داشتن تمرکز بر روی آنچه نکات قدرت سازمانهای غیرانتفاعی تلقی میگردد، خود کمکی خواهد بود برای تعیین دیگر راههای بوجودآوری تاثیر مثبت در گروههای مرتبط با سازمانهای غیرانتفاعی…
نقاط ضعف مؤسسات غیرانتفاعی
با بهرهگیری از نفرات تشکیل دهنده موسسه، کلیه کسانی که بهنوعی در موسسه نقش دارند، میتوان نکات ضعف را مشخص نمود و یا پرده از روی نکات مبهم و تیره برداشت و ضعفها را آشکارا تعیین نمود…
مدیران با لیاقت و دارای اعتماد به نفس میتوانند گردن خود را بالا گرفته و در خصوص کارشان توضیح دهند. آنهایی که از این کار واهمه دارند بهواسطه آن است که در کارشان مشکلی وجود داشته و علامت آن است که باید در سطوح رهبری مؤسسه تغییراتی بهوجود آید…
طـبـقـهبـنـدی واحـدهـای اقـتـصـادی از نـظـر نـوع مـالـکـیـت
واحدهای اقتصادی را از نظر نوع مالکیت به سه دسته زیر میتوان طبقهبندی کرد:
- مؤسسات بخش عمومی
- مؤسسات بخش تعاونی
- مؤسسات بخش خصوصی
1. مؤسسات بخش عمومی
مؤسســاتی را که بهطور مســتقیم یا غیرمستقیم در مالکیت و مدیریت دولت، نهادها و سازمانهای دولتی یا شهرداریها هستند «موسسات بخش عمومی» میگویند. و مؤسساتی هستند که خدماتی برای دولت و مردم فراهم میکنند. بهطور کلی مؤسسات عمومی زمانی وارد عمل میشوند که انحصار توسط شرکتهای خصوصی گرفته شده و مردم مورد سوء استفاده قرار میگیرند. مردم در طبقههای پایینتر جامعه مورد فشار قرار میگیرند و به حمایت بخشهای عمومی برای فراهم کردن خدمات اساسی مانند حمل و نقل نیاز دارند.
گزارشگری مالی نوین در مؤسسات بخش عمومی
اگرچه گزارشگری مالی در سازمانهای فعال بخش عمومی و خصوصی نقش مشابهی درجهت تحقق مسئولیت پاسخگویی و فراهم نمودن اطلاعات برای تصمیمگیری ایفا مینمایند، ولی گزارشهایی که آنها استخراج میکنند تفاوتهای قابل ملاحظهای باهم دارند. دولت بهعنوان بزرگترین نهاد بخش عمومی و شهرداریها و سایر نهادهای عمومی غیردولتی برای تحقق اهداف خود دونوع فعالیت انجام میدهند، یکی از فعالیتها، فعالیتهای غیر بازرگانی است که برای رفاه حال شهروندان توسط دولت و نهادهای عمومی غیردولتی بهصورت غیرمبادلهای و به شکل فعالیتهای حاکمیتی صورت میگیرد.
آنچه که موجب وجود افتراق در گزارشگری مالی و محصول نهایی آن گزارشهای مالی در سازمانها و نهادهای بخش عمومی و بخش خصوصی میشود، مربوط به فعالیتهای دولتی و غیر بازرگانی است.
فرآیند گزارشگری و نوع گزارشهای مالی فعالیتهای بازرگانی دولت و نهادهای بزرگ عمومی غیردولتی، با واحدهای فعال در بخش خصوصی که به این فعالیتها مبادرت میورزند، تفاوتی نداشته و هر دو از اصول و استانداردهای پذیرفته شده مشابهی پیروی میکنند. ویژگیهای محیطی حاکم بر فعالیتهای اصلی یا غیر بازرگانی بخش عمومی، نحوه تحصیل منابع برای تأمین هزینه این قبیل فعالیتها، حقوق شهروندان دائر بر پاسخخواهی در مورد مصرف منابع مالی، نیازهای اطلاعاتی شهروندان و سایر استفادهکنندگان گزارشهای مالی، الزام مقامات منتخب و منصوب به پاسخگویی مالی و …..
از مصادیقی است که به نحوی از انحاء در شیوه گزارشگری و نوع و حدود افشای اطلاعات در گزارشهای مالی اثرگذار خواهد بود.
2. مؤسسات بخش تعاونی
مشارکتی که عدهای از افرادی که همصنف یا تناسبی مشابه دارند، مثلاً همسایه، دوست، خویشاوند، برای دستیابی به منافع مشترک گرد هم میآیند و در حقیقت بههم کمک میکنند و برای تهیه مسکن یا خرید مایحتاج یا کسب اعتبار و وام، تعاونی درست میکنند. سرمایه معینی را کنار میگذارند و دستهجمعی مشکل را حل مینمایند. در واقع اعضای شرکت در کنار یکدیگر، جمعیت کوچکی را پدید میآورند که کالای موردنیاز اعضا را به همان قیمت تمام شده یا سود جزئی به اعضا میفروشند. و از این طریق واسطههای غیرضروری در کسب و کار و تجارت حذف میشود.
دستورالعمل تشکیل تعاونیها
شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به دو دسته تقسیم میشوند:
- شرکت تعاونی تولید: شرکتی است که به منظور اشتغال اعضاء در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر اینها فعالیت مینماید
- شرکت تعاونی توزیع: شرکتی است که در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندیهای اعضاء فعالیت مینماید.
شرکتهای تعاونی به لحاظ عضویت به دو دسته تقسیم میشوند:
- شرکت تعاونی عام: شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد میباشد و مؤسسین یا شرکت باید برای تأمین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت سهام آنرا به عموم عرضه نمایند.
- شرکت تعاونی خاص: شرکتی است که عضویت در آن منحصراً برای گروهی خاص از قبیل: کارگران، کارمندان، کشاورزان، دانشجویان، ایثارگران، زنان، مشاغل خاص و نظایر اینها آزاد باشد، بدیهی است تعاونی موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد.
در انواع شرکتها و اتحادیههای تعاونی تعداد اعضاء در زمان ثبت و دوران فعالیت باید طبق طرح تأسیس و تغییرات بعدی آن بوده و رعایت موارد زیر الزامی است:
- حداقل تعداد اعضاء در زمان ثبت و دوران فعالیت شرکتهای تعاونی نباید از 7 نفر عضو کمتر باشد
- در شرکتهای تعاونی اشتغالزا که به منظور ایجاد اشتغال تولیدی یا خدماتی با استفاده از کمکهای دولتی برای اعضاء تشکیل میشوند . تعداد اعضاء بایستی حداقل معادل 50% مشاغل دائمی طرح تعاونی باشد.
- در شرکتهای تعاونی که بدون استفاده از کمکهای دولتی و یا با هدف سرمایهگذاری تشکیل میشوند و حداقل 50% سرمایهگذاری طرح توسط اعضاء تأمین میگردد. رعایت بند (ب) الزامی نمیباشد.
- حداکثر تعداد اعضاء در تعاونیهای مسکن (تأمین مسکن اعضاء) متناسب با اهلیت ( دانش و تجربه) مدیران تعاونی بنابه تشخیص ادارات کل تعاون تعیین میگردد.
تعیین میزان سرمایه و ارزش سهام بعهده هیأت مؤسس تعاونی است و میزان آن در اساسنامه مصوّب ذکر خواهد شد.
بدیهی است هر تعاونی وقتی تشکیل و ثبت میشود که حداقل یک سوم سرمایه آن تأدیه و چنانچه بصورت نقدی و جنسی باشد تقویم و تسلیم شده باشد.
- سهم اعضاء درتأمین سرمایه تعاونی برابر است، مگر اینکه مجمع عمومی تصویب نماید که برخی از اعضاء سهم بیشتری خریداری نمایند. در این صورت حداکثر میزان سهم هر عضو نباید از 30 درصد کل سرمایه تعاونی تجاوز نماید.
- اتحادیه تعاونی با عضویت شرکتها و تعاونیهای داوطلب و با حداقل 7 عضو که دارای موضوع فعالیت واحد باشند در سطح شهرستان یا استان تشکیل میشوند.
اهداف و ضوابط کلی بخش تعاونی
- ماده ۱ – اهداف بخش تعاونی عبارتست از:
- ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه بهمنظور رسیدن به اشتغال کامل.
- قرار دادن وسائل کار در اختیار کسانی که قادر بهکارند ولی وسائل کار ندارند.
- پیشگیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروههای خاص جهت تحقق عدالت اجتماعی.
- جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت.
- قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کار و تشویق بهرهبرداری مستقیم از حاصل کار خود.
- پیشگیری از انحصار، احتکار، تورم و اضرار به غیر.
- توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم.
- کمک به تأمین عدالت اجتماعی و توانمندسازی اقشار متوسط و کم درآمد
- ارتقای کارآیی بنگاههای اقتصادی و بهرهوری منابع مادی و انسانی و فناوری و افزایش رقابتپذیری در اقتصاد ملی
- ماده ۲ – شرکتهایی که با رعایت مقررات این قانون تشکیل و به ثبت برسند تعاونی شناخته میشوند.
- ماده ۳ – دولت موظف است با رعایت این قانون و در حد مقررات به گونهای که زمینه اداره یا دخالت در اداره تعاونیها یا کارفرمای مطلق شدن دولت فراهم نیاید با بخش تعاونی همکاری نموده و امکانات و تسهیلات لازم را با هماهنگی وزارت تعاون در اختیار آنها قرار دهد.
- ماده ۴ – دولت و کلیه سازمانهای وابسته موظفند در اجرای طرحها و پروژههای خود در شرایط مساوی اولویت را به بخش تعاونی بدهند.
- ماده ۵ – اساسنامه هر یک از تعاونیها باید با رعایت مقررات این قانون شامل نکات زیر باشد:
نام با قید کلمه تعاونی، هدف، موضوع، نوع، حوزه عملیات، مدت، مرکز اصلی عملیات و نشانی، میزان سرمایه، مقررات مربوط به عضو، ارکان،مقررات مالی و کار، انحلال و تصفیه. - ماده ۶ – حداقل و حداکثر تعداد عضو در تعاونیها به نسبت سرمایه و فرصت اشتغال و نوع فعالیت و رعایت اصل عدم تمرکز و تداول ثروت به وسیله آئیننامهای تعیین میشود که به تصویب وزارت تعاون میرسد ولی در هر صورت تعداد اعضاء نباید کمتر از ۷ نفر باشد.
- ماده ۷ – شرکتها و اتحادیههای تعاونی دارای شخصیت حقوقی مستقل میباشند.
3. مؤسسات بخش خصوصی
مؤسسات و تجارتهایی هستند که تحت بخش خصوصی فعالیت میکنند توسط افراد خاصی اجراء و اداره میشوند. انگیزه برای وجود چنین مؤسساتی در سودآوری آنها نهفته است که این امر میتواند به قیمت سوء استفاده از شهروندان انجام گیرد. با این حال خدماتی وجود دارند که بخش عمومی قادر به فراهم کردن آنها نمی باشد و لازم است تا شرکت های خصوصی پا به عرصه گذاشته و این خدمات را برای شهروندان فراهم کنند.شرکت های بخش خصوصی شامل چهار شاخه ی مالکیت انحصاری ، مالکیت مشارکتی ، سهامی عام و سهامی خاص می باشند.
مالکیت این شرکت ها بر اساس سهام داران آن مشخص می شود.
در مالکیت انحصاری و یا مشارکتی ، مالکیت صرفا متعلق به مالک یا مالکین می باشد.
در سهامی عام و سهامی خاص مالکیت به تمامی سهام داران تعلق دارد.
اقدامات اجرایی برای حمایت فنی و تکنولوژیک وتوسعه ظرفیتهای بخش خصوصی . اهم این اقدامات بهشرح زیر است:
- انتقال دانش فنی موجود در مجموعه تحت مدیریت سازمان به بخش خصوصی با حداقل هزینه.
- انتقال یافته های حاصل از اجرای طرحهای تحقیقاتی که از محل ماده 8 تامین می شود به بخش خصوصی با قیمتهای ارزان.
- کمک به تامین دانش فنی مورد نیاز بخش خصوصی از خارج از کشور. دربسیاری موارد مدیران واحدهای صنعتی بخش خصوصی بهدلیل کم تجربگی، ضعف توان مالی، ضعف توان مذاکره و …. برای عقد قرارداد انتقال دانش فنی از خارج نیاز به کمک دارند. در این شرایط سازمان میتواند بخش خصوصی را حمایت کند.
- تامین مالی پروژههای صنعتی کارآفرینان – اگر کارآفرین را فردی بدانیم که با دارا بودن توان خلاقیت و نوآوری، مدیریت ریسکپذیر و ایجاد منابع قدرت تبدیل ایده به فعالیت اقتصادی و بازرگانی را دارد، بهطور قطع کارآفرینان از سرمایههای ملی هستند و بایستی مورد حمایت جدی قرار گیرند.
خصوصیسازی و تأثیر آن در رشد اقتصادی:
امروزه خصوصی سازی در اقتصاد مهمترین عامل رشد و شکوفایی و پیشرفت اقتصادی کشورها به شمار میرود. و در واقع بهعنوان راهی غیر قابل اجتناب برای سالم ماندن اقتصاد در هر جامعه ای است. از این رو در این تحقیق بر آن شدیم که به روش های اجرای خصوصی سازی در کشور عزیزمان ایران بپردازیم.
و تأثیر اجرای این روشها را بر اقتصاد کشور مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم. بی شک کشورهای توسعه یافته امروزه بهترین الگو برای چگونگی انجام خصوصیسازی برای کشورهای درحال توسعه میباشند.
اما نکته ای که در اینجا حائز اهمیت است توجه به این مسئله میباشد که هرچقدر اجرای صحیح خصوصیسازی در هر کشوری موجب رشد و توسعه ی اقتصادی آن کشورها می شود. عدم انتخاب روشهای صحیح موجب بیمار کردن اقتصاد همان کشورها میتواند باشد.
یا به عبارت دیگر اصل خصوصیسازی بهعنوان راه حل مناسب برای پیشرفت اقتصادی امری است که به روشنی و قطعیت پذیرفته شده است. اما مسئلهی مهم نوع استفاده از این اصل در به نتیجه رسیدن پروسهی پیشرفت اقتصادی کشور است.
ما در این تحقیق که به ارائهی روش مناسبی برای این منظور میباشیم. که بهدلیل فقدان اطلاعات لازم قادر به انجامش نمیباشیم. بلکه نتایج بهدست آمده از اجرای خصوصی سازی تا سال 1384 را مورد بررسی قرار میدهیم. روشن است در عصری که اطلاعات حرف اول را در جهان میزند داشتن تحقیقها و آمارهای مختلف از وضعیت خصوصیسازی در کشور به بهدست آوردن روش مناسبتر اجرای این تاکتیک اقتصادی در کشور کمک می کند.
اهمیت واحدهای اقتصادی در اقتصاد کلان و خرد
واحدهای اقتصادی، اشخاص حقوقی (شرکت های سهامی) و اشخاص حقیقی (افراد)، بخش اصلی هر اقتصاد را تشکیل می دهند. این دستگاه ها نقش مهمی در فرآیند تولید، توزیع و مصرف دارند. در سطح کلان، واحدهای اقتصادی، اجزای مهم اقتصاد ملی شناخته می شوند که استفاده از اطلاعات حسابداری می تواند مبنایی برای تصمیم گیری در مورد سیاست های مالی، ارزیابی عملکرد اقتصادی و تحلیل روندهای اقتصادی باشد.
در سطح خرد، واحدهای اقتصادی معمولاً از اطلاعات مالی برای ارزیابی فعالیت های خود و اتخاذ استراتژی های لازم برای بهینه سازی عملیات استفاده می کنند. در این فرآیند، اطلاعات حسابداری باید منحصر به فرد باشد و کاربران را قادر سازد تا تصمیمات بهتری بگیرند.
تفاوت های واحدهای اقتصادی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه
نحوه استفاده از اطلاعات حسابداری در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه متفاوت است. این تفاوت ها به ویژه با شرایط اقتصادی، قانونی و فرهنگی هر کشور شکل می گیرد.
در کشورهای توسعه یافته:
در این کشورها، اطلاعات حسابداری معمولاً بر اساس استانداردهای بین المللی (IFRS) سازماندهی می شود و حسابداران معمولاً از ابزارها و نرم افزارهای گزارشگری مالی پیچیده استفاده می کنند. این استانداردها منجر به همگرایی بیشتر در گزارشگری مالی و تسهیل قابلیت مقایسه اطلاعات می شود. همچنین شفافیت اطلاعات مالی در این کشورها به طور کلی بالاتر است و این امر به حمایت از سرمایه گذاران، تسهیل تجارت و ایجاد اطمینان برای تصمیم گیری های اقتصادی کمک می کند.
در کشورهای در حال توسعه:
کشورهای در حال توسعه در استفاده از اطلاعات حسابداری با چالش های مختلفی روبرو هستند. این کشورها ممکن است به دلیل کمبود منابع، مشکل در آموزش حسابداران و نبود زیرساخت های مناسب در صحت و شفافیت اطلاعات مالی با مشکل مواجه شوند. در این کشورها، گزارشگری مالی ممکن است از استانداردهای بین المللی کوتاهتر باشد و سازمان های نظارتی گاهی اوقات قادر به نظارت و کنترل دقیق اطلاعات مالی نیستند. این موضوع می تواند باعث کاهش اعتماد سرمایه گذاران و افزایش ریسک های مالی شود.
سخن آخر
واحدهای اقتصادی نقش مهمی در توسعه و پیشرفت اقتصادی هر کشور دارند. درک انواع مختلف این واحدها و فعالیتهای اقتصادی آنها میتواند به بهبود عملکرد اقتصادی و افزایش رفاه جامعه کمک کند.
واحدهای اقتصادی در دو سطح خرد و کلان به عنوان عامل اصلی توسعه اقتصادی و رفاه جامعه شناخته می شوند. تفاوت بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نشان دهنده چالش ها و فرصت های منحصر به فرد هر کشور است. در نهایت توجه به ساختار واحدهای اقتصادی و حمایت از آنها می تواند نقش مهمی در تحقق اهداف اقتصادی و ارتقای کیفیت زندگی مردم داشته باشد.
کیفیت اطلاعات حسابداری نقش مهمی در اطمینان از صحت، وضوح و مفید بودن اطلاعات مالی دارد. در کشورهای پیشرفته استفاده از استانداردهای بین المللی و ابزارهای پیشرفته باعث ارتقای کیفیت حسابداری می شود در حالی که در کشورهای در حال توسعه چالش های مختلف این کیفیت را کاهش می دهد. با این حال، تمام بخش های مالی در هر دو سطح باید تلاش کنند تا اطلاعات حسابداری را به گونه ای ارائه کنند که برای کاربران مفید، دقیق و قابل درک باشد. این ویژگی ها در تصمیم گیری های مالی در سطوح کلان و خرد بسیار مهم هستند.
ارائه گزارشات حسابداری بدون درک آن توسط استفاده کنندگان، ارزش ندارد.
همواره میان کشورهایی که مرزهای توسعه را در نوردیدند و سرزمین هایی که اندرخم یک کوچه پیشرفت هستن، تفاوت های واضحی در تمام موارد وجود دارد.
این کشورها به طور معمول آزمون های خود را در حسابداری پس داده و به یک روش واحد برای ارائه اطلاعات رسیده اند.
این کشورها در حسابداری همانند سایر مقاطع نیز درحال انجام ازمون و خطا هستند. جهان درحال توسعه به این نتیجه دست یافته که برای کاهش خطاها، کماکان از کشورهای توسعه یافته الگوبرداری کند، اما با توجه به تفاوت زیرساخت های موجود و فرهنگ، نبه نتیجه مشابهی دست نمی یابند.
سوالات متداول:
الف) موسسات انفرادی
موسساتی را که مالکیت آن متعلق به یک نفر باشد، موسسه تک مالکی یا انفرادی میگویند. برای مثال: یک فروشگاه، یک کارگاه یا یک چاپخانه که مالکیت آن متعلق به یک نفر باشد از مصادیق موسسات تک مالکی یا انفرادی است.
ب) موسسات چند مالکی (غیر انفرادی):
موسســاتی را که مالکیتِ (ســرمایه) آنها متعلق به بیش از یک نفر باشــد، موسسه چند مالکی میگویند. مثل: موسسات حسابرسی و شرکتهایی که در ایران به ثبت میرسند.
از جمله این موسســات میتوان به: شرکتهای تعاونی روستایی، شــرکتهای تعاونی مصرف کارکنان سازمانها و شرکتها و همچنین شرکتهای تعاونی مسکن اشاره نمود.
_ شرکت خدمات شهری و بازیافت:
طراحی، محاسبه، نظارت و ایجاد و نگهداری کلیه پروژههای فضای سبز و محوطهسازی، زیباسازی و رنگآمیزی معابر.
انجام کلیه امور خدماتی شامل تنظیفات، محوطهسازی فضای سبز، تأمین نیروی انسانی مجاز شرکت، رنگآمیزی جداول و جدول کشی و ….
_ شرکتهای برگزاری نمایشگاه:
برگزاری نمایشگاههای تخصصی داخلی و خارجی.
برپایی همایشها، کنفرانسها، سمینارها و کلیه خدمات نمایشگاهی اعم از طراحی، نصب و اجرا و ساخت دکوراسیون داخلی و نمایشگاهی و غرفهسازی.
اخذ و اعطای نمایندگی شرکتهای معتبر داخلی و خارجی و ایجاد و برپایی غرفه و شرکت در کلیه نمایشگاههای بینالمللی.
شرکت سرمایهای: در این نوع شرکت بازرگانی، مسئولیت شرکاء بسته به میزان سرمایه آنها میباشد. شرکتهای سهامی عام و خاص و شرکتهای با مسئولیت محدود، از نوع شرکتهای سرمایهای هستند.
شرکتهای شخصی: در این نوع شرکت بازرگانی، مسئولیت شرکاء نامحدود میباشد و تعهدات مالی شرکت براساس همه دارایی و اموال شرکاء میباشد. شرکتهای تضامنی و نسبی از این دسته هستند.
شرکتهای مختلط: در این نوع شرکت بازرگانی، مسئولیت بعضی از شرکاء محدود به سرمایه آنها و مسئولیت عدهای دیگر نامحدود است. شرکاء دسته اول را شرکای عادی و شرکاء دسته دوم را شرکاء ضامن گفته میشود. مانند شرکتهای مختلط سهامی و شرکتهای مختلط غیرسهامی.
شرکت کمیتی: هدف این شرکتها رفاه اعضاء میباشد و تعداد شرکاء هم معمولاً زیاد هستند و هیچ مسئولیتی ندارند. مانند شرکتهای تعاونی تولید، مصرف، اعتبار و وام روستایی، مرزنشینان و غیره.
شرکتهای تولید مواد غذایی، شرکتهای تولیدکننده پارچه، شرکت تولیدکننده مواد شیمیایی و دارویی، شرکت تولید پلاستیک و ….
شرکت تعاونی تولید، شرکت تعاونی توزیع، شرکت تعاونی سهامی عام، شرکت تعاونی سهامی خاص و ……
امیدواریم با مطالعه این مقاله پاسخ خود را به سوالات دریافت کرده باشید. در کنار مطالعه این مطلب، کارشناسان آپاداس در انتخاب دوره آموزش حسابداری مناسب شما را همراهی خواهند کرد. شما میتوانید از طریق راههای ارتباطی ثبت شده در قسمت تماس با ما ارتباط برقرار کنید و یا با درخواست مشاوره رایگان جهت شرکت در دوره های آموزش حسابداری در تبریز و آموزش آنلاین حسابداری با شما در تماس خواهیم بود.
گردآورنده: نیلوفر شرقی 1400/11/24، دانشجوی مقطع کارشناسی، رشته حسابداری
این مقاله را به اشتراک بگذارید:
هانیه هاشمزاده، متولد 1367با حسابداری درمحیط کار بهصورت تجربی آشنا شد. وی دانشآموخته رشته مدیریت دولتی در مقطع کارشناسی و رشته مدیریت فنآوری اطلاعات در مقطع کارشناسی ارشد است. از فعالیت های فعلی خانم هانیه هاشم زاده، علاوه بر ارائه خدمات و آموزش حسابداری، مدیریت تیم محتوای تخصصی سایت، پیج اینستاگرامی، تنظیم دوره ها و تهیه جزوات میباشد.
وبسایت آموزشگاه حسابداری آپاداس علاوه بر ارائه مقالات حسابداری، دوره های آموزش حسابداری و فایل اکسل حسابداری نیز ارائه میکند. اگر در تبریز هستید و به دنبال آموزشگاه حسابداری معتبر میگردید، شرایط شرکت در دوره و سایر اطلاعات مربوطه را در صفحه آموزش حسابداری در تبریز آپاداس میتوانید مشاهده فرمایید. همچنین دوره آموزش آنلاین حسابداری آپاداس به شما این امکان را میدهند که مهارتهای لازم برای مدیریت مالی شرکت خود را کسب کنید و با استفاده از فایلهای اکسل آماده، کارایی و دقت بیشتری در کار خود داشته باشید.