استاندارد شماره 17 حسابداری: دارایی های نامشهود
استاندارد حسابداری شماره 17 با موضوع «دارایی‌های نامشهود» یکی از استانداردهای مهم و پرکاربرد در حوزه حسابداری است که به نحوه شناسایی، اندازه‌گیری، و گزارش‌دهی دارایی‌های نامشهود در صورت‌های مالی می‌پردازد. این استاندارد برای اولین بار در سال 1386 توسط سازمان حسابداری ایران تصویب و تدوین شد و با توجه به تغییرات و پیشرفت‌های انجام شده در حسابداری بین‌المللی، تجدیدنظرهایی در آن صورت گرفته است. این استاندارد تلاش می‌کند تا با ارائه چارچوبی دقیق و شفاف، نحوه برخورد با دارایی‌های نامشهود را در فرآیندهای حسابداری تبیین کند.
در این مقاله از آموزشگاه حسابداری آپاداس، ما به بررسی دقیق این استاندارد می‌پردازیم، جنبه‌های مختلف آن را توضیح می‌دهیم و به اصولی که باید در شناسایی و گزارش‌دهی دارایی‌های نامشهود رعایت شود، اشاره می‌کنیم.
تعریف دارایی‌های نامشهود
دارایی‌های نامشهود به دارایی‌هایی اطلاق می‌شوند که فاقد ماهیت فیزیکی هستند اما دارای ارزش اقتصادی می‌باشند. این دارایی‌ها شامل مواردی مانند حق امتیازها، علائم تجاری، برندها، نرم‌افزارها و پژوهش‌های توسعه‌ای می‌باشند. به دلیل ماهیت غیرمادی، شناسایی و ارزش‌گذاری این دارایی‌ها چالش‌های خاص خود را دارد.
دارایی‌های نامشهود به عنوان دارایی‌هایی تعریف می‌شوند که ماهیت فیزیکی ندارند و نمی‌توان آن‌ها را به صورت عینی مشاهده کرد، اما قابلیت ایجاد منافع اقتصادی آتی را برای واحد تجاری دارند. برخی از نمونه‌های رایج دارایی‌های نامشهود شامل حقوق اختراع، علائم تجاری، حق تألیف، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و حق امتیاز می‌باشند.
ویژگی‌های دارایی‌های نامشهود
دارایی‌های نامشهود دارای دو ویژگی کلیدی هستند:
- ماهیت غیرعینی: این دارایی‌ها بر خلاف دارایی‌های فیزیکی مانند زمین و ساختمان، ماهیت مادی ندارند.
- قابلیت شناسایی: این دارایی‌ها باید بتوانند از سایر دارایی‌های واحد تجاری متمایز شوند.
اهمیت دارایی‌های نامشهود در حسابداری
دارایی‌های نامشهود نقش بسیار مهمی در ارزیابی واقعی ارزش یک شرکت دارند. با افزایش اهمیت فناوری و نوآوری، بسیاری از شرکت‌ها بیشتر دارایی‌های خود را به صورت نامشهود می‌بینند. این دارایی‌ها می‌توانند مزیت رقابتی برای شرکت‌ها ایجاد کنند و ارزش کلی آن‌ها را افزایش دهند. از این رو، استانداردهای حسابداری برای اطمینان از گزارش‌دهی دقیق این دارایی‌ها ضروری هستند.
ارزیابی دارایی های نامشهود
پس از شناسایی اولیه، دارایی‌های نامشهود باید به یکی از دو روش زیر ارزیابی شوند:
- روش بهای تمام‌شده: طبق بند 59، دارایی نامشهود باید به بهای تمام‌شده اولیه و پس از کسر استهلاک انباشته و هرگونه کاهش ارزش اندازه‌گیری شود.
- روش تجدید ارزیابی: در این روش، دارایی نامشهود به ارزش منصفانه در تاریخ تجدید ارزیابی و پس از کسر استهلاک انباشته و کاهش ارزش شناسایی می‌شود (بند 60).
انواع دارایی نا مشهود
دارایی‌های نامشهود به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- دارایی‌های نامشهود با عمر مفید معین: این دارایی‌ها باید طی عمر مفید تخمینی خود مستهلک شوند و روش استهلاک باید به نحوی باشد که الگوی مصرف منافع اقتصادی مرتبط با دارایی را منعکس کند.
- دارایی‌های نامشهود با عمر مفید نامعین: این دارایی‌ها تا زمانی که شواهدی دال بر محدودیت عمر مفید آن‌ها وجود نداشته باشد، مستهلک نمی‌شوند.
دامنه کاربرد استاندارد 17 حسابداری
این استاندارد باید برای همه دارایی‌های نامشهود به‌کار گرفته شود، مگر در مواردی که استاندارد دیگری نحوه حسابداری خاصی را برای دارایی‌های نامشهود تجویز کرده باشد. به طور مثال، استاندارد حسابداری شماره 19 درباره ترکیب‌های تجاری و سرقفلی، و همچنین استانداردهای حسابداری شماره 8 و 9 در خصوص موجودی کالا و پیمان‌های بلندمدت، دارای الزامات جداگانه‌ای هستند.
استاندارد حسابداری شماره 17
استاندارد حسابداری شماره 17 به طور خاص به شناسایی، اندازه‌گیری و گزارش‌دهی دارایی‌های نامشهود می‌پردازد. این استاندارد مشخص می‌کند که دارایی‌های نامشهود چگونه باید شناسایی شوند و چگونه باید ارزش‌گذاری و مستند شوند. اهداف اصلی این استاندارد شامل اطمینان از ارائه دقیق و منصفانه اطلاعات مالی و کمک به استفاده‌کنندگان از گزارش های مالی برای تصمیم‌گیری بهتر است.
شناخت و اندازه‌گیری اولیه دارایی‌های نامشهود
طبق بند 11 استاندارد، یک دارایی نامشهود باید در زمان شناخت اولیه، با شرایط زیر تطابق داشته باشد:
- تعریف دارایی‌های نامشهود: دارایی باید مطابق با تعریف ارائه شده در بند 5 استاندارد باشد.
- معیارهای شناسایی: دارایی باید معیارهای شناخت مطرح شده در بندهای 12 تا 14 استاندارد را احراز کرده باشد.
برای شناسایی یک دارایی نامشهود، باید این احتمال وجود داشته باشد که منافع اقتصادی آتی از محل آن دارایی وارد واحد تجاری شود و بهای تمام‌شده آن دارایی به‌طور قابل اتکایی اندازه‌گیری شود.
رویکردها و روش‌های محاسبه دارایی‌های نامشهود
محاسبه و ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود بر اساس استاندارد شماره 17 به چندین روش انجام می‌شود. یکی از روش‌های متداول، روش هزینه تاریخی است که بر اساس هزینه‌هایی که برای ایجاد یا کسب دارایی نامشهود صرف شده‌اند، ارزش آن محاسبه می‌شود. روش دیگر، روش ارزش فعلی است که بر اساس پیش‌بینی درآمدهای آتی دارایی، ارزش آن تعیین می‌شود. این روش‌ها به حسابداران کمک می‌کنند تا ارزش دقیق‌تری از دارایی‌های نامشهود به دست آورند.
تفاوت دارایی‌های نامشهود و مشهود
دارایی‌های مشهود شامل دارایی‌هایی مانند ساختمان‌ها، تجهیزات و زمین‌ها هستند که دارای ماهیت فیزیکی می‌باشند. در مقابل، دارایی‌های نامشهود فاقد ماهیت فیزیکی هستند و به همین دلیل، ارزش‌گذاری و مدیریت آن‌ها چالش‌های خاصی دارد. در حالی که دارایی‌های مشهود به راحتی قابل مشاهده و اندازه‌گیری هستند، دارایی‌های نامشهود نیاز به تحلیل‌های دقیق‌تر و روش‌های پیچیده‌تری دارند.
مثال‌هایی از دارایی‌های نامشهود در صنایع مختلف
در صنعت فناوری اطلاعات، نرم‌افزارها و حق امتیازهای مرتبط با آن‌ها از جمله مهم‌ترین دارایی‌های نامشهود محسوب می‌شوند. در صنعت تولید، علائم تجاری و برندها از اهمیت بالایی برخوردارند. در صنایع دارویی، پژوهش‌های توسعه‌ای و پتنت‌ها به عنوان دارایی‌های نامشهود کلیدی شناخته می‌شوند. این مثال‌ها نشان‌دهنده تنوع و اهمیت دارایی‌های نامشهود در صنایع مختلف هستند.
چالش‌های حسابداری دارایی‌های نامشهود
حسابداری دارایی‌های نامشهود با چالش‌های متعددی مواجه است. یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها، شناسایی صحیح این دارایی‌ها و تعیین ارزش واقعی آن‌ها است. همچنین، تغییرات سریع در فناوری و بازار می‌تواند بر ارزش دارایی‌های نامشهود تأثیرگذار باشد. حسابداران باید با استفاده از روش‌های مناسب و به‌روز، این چالش‌ها را مدیریت کنند.
نکات کلیدی در اجرای استاندارد شماره 17
برای اجرای موفق استاندارد شماره 17، برخی نکات کلیدی وجود دارند که باید مورد توجه قرار گیرند. اولاً، باید فرآیند شناسایی و مستندسازی دارایی‌های نامشهود به دقت انجام شود. ثانیاً، باید روش‌های ارزش‌گذاری مناسب و مبتنی بر اصول علمی استفاده شوند. همچنین، آموزش و آگاهی‌بخشی به حسابداران و مدیران مالی در مورد این استاندارد اهمیت زیادی دارد.
استاندارد 17 حسابداری
استاندارد 17 حسابداری باعنوان دارایی‌های‌نامشهود كه در تاریخ 1386/04/30 توسط مجمع‌عمومی‌سازمان‌حسابرسی تصویب شده است، جایگزین استاندارد شماره 17 قبلی و همچنین استانداردحسابداری‌شماره٧ باعنوان حسابداری مخارج تحقیق‌وتوسعه می‌شود و الزامات آن درمورد صورت‌های مالی كه دوره‌مالی آن‌ها از تاریخ 1386/01/01 و بعد از آن شروع می‌شود، لازم‌الاجراست.
دلايل تجديدنظر در استاندارد 17
این تجدیدنظر در استاندارد 17 حسابداری با هدف هماهنگی بیشتر با اســتانداردهای‌بین‌المللی‌حســابداری و بهبود استاندارد ۱۷ حسابداری قبلی، انجام شده است.
تغييرات اصلی استاندارد شماره ۱۷ حسابداری
حسابداری مخارج تحقیق‌وتوسعه كه قبلاً به‌طور جداگانه در استاندارد حسابداری شماره 17 است، باعنوان “حسابداری مخارج تحقیق‌وتوسعه” مطرح شده بود در استاندارد شماره 17 حسابداری ادغام شده.
در استاندارد 17 حسابداری قبلی، دارایی‌نامشهود به یك دارایی غیرپولی و فاقدماهیت عینی اطلاق می‌شد كه حائز معیارهای زیر باشد:
در استاندارد 17 حسابداری جدید، هر دو معیار مزبور حذف شده است.
در استاندارد 17 حسابداری قبلی، فرض شده بود كه همه دارایی‌های‌نامشهود، عمرمفید معین دارند. ضمناً یك فرض قابل رد وجود داشت، مبنی‌بر این‌كه عمرمفید دارایی‌نامشهود از زمان بهره‌برداری از آن، از بیست سال تجاوز نمی‌كند. در استاندارد جدید این فرض قابل رد حذف شده است، ضمن این‌كه دارایی‌های‌نامشهود به دوگروه با عمرمفید معین و عمرمفید نامعین طبقه‌بندی شده است. دارایی‌های‌نامشهود با عمرمفید نامعین مستهلك نمی‌شود.
شرکت ساختار دانش پاشا با برند حسابداری آپاداس دانلود فایل استاندارد شماره 17 حسابداری pdf را دراختیار شما عزیزان قرار داده‌است.
نتیجه گیری
استاندارد شماره 17 حسابداری نقش حیاتی در شفافیت و دقت گزارشات مالی مرتبط با دارایی‌های نامشهود دارد. با اجرای صحیح این استاندارد، شرکت‌ها می‌توانند ارزش واقعی دارایی‌های نامشهود خود را شناسایی و مدیریت کنند. این مقاله تلاش کرد تا با ارائه توضیحات جامع و دقیق، اهمیت و کاربردهای این استاندارد را برای خوانندگان روشن سازد.
پرسش‌های متداول
استاندارد حسابداری شماره 17 چیست؟ استاندارد شماره 17 به شناسایی، اندازه‌گیری و گزارش‌دهی دارایی‌های نامشهود می‌پردازد.
چرا دارایی‌های نامشهود مهم هستند؟ دارایی‌های نامشهود به شرکت‌ها مزیت رقابتی می‌دهند و می‌توانند ارزش کلی شرکت را افزایش دهند.
روش‌های ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود چیست؟ روش‌های مختلفی مانند روش هزینه تاریخی و روش ارزش فعلی برای ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود استفاده می‌شود.
چالش‌های حسابداری دارایی‌های نامشهود چیست؟ شناسایی صحیح و تعیین ارزش واقعی از جمله چالش‌های حسابداری دارایی‌های نامشهود است.
استاندارد شماره 17 در ایران چگونه اجرا می‌شود؟ برخی شرکت‌های ایرانی با موفقیت این استاندارد را اجرا کرده‌اند و نتایج مثبتی به دست آورده‌اند.
