اصول و میثاق های محدود کننده حسابداری
آخرین ویرایش: بهمن 8, 1403
حسابداری به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای مدیریت مالی و اقتصادی، از اصول و میثاق های مختلفی بهره می برد که به دقت و صحت گزارش های مالی کمک می کنند. در این مقاله از حسابداری آپاداس قصد داریم به بررسی اصول و میثاق های محدودکننده حسابداری بپردازیم و اهمیت آن ها را در بهبود کیفیت گزارش های مالی توضیح دهیم. فایل پادکست صوتی زیر حاوی خلاصه ای از مطالب این صفحه می باشد جهت کسب
اطلاعات بیشتر پیشنهاد می شود آنرا پخش نمایید:
میثاق های حسابداری یا اصول محدودکننده حسابداری قراردادهای مفهومی هستند که بر اصول حسابداری، استانداردهای حسابداری، و روش های حسابداری تاثیر می گذارند.
اصول محدودکننده حسابداری
اصول و میثاق های محدودکننده حسابداری به مجموعه ای از قوانین و مقررات گفته می شود که برای جلوگیری از اشتباهات و افزایش شفافیت در گزارش های مالی تدوین شده اند. این اصول به حسابداران کمک می کنند تا اطلاعات مالی را به صورت دقیق و قابل اعتماد ارائه دهند. این اصول عبارت اند از:
- فزونی منافع بر مخارج
- اهمیت
- خصوصیات صنعت
- محافظه کاری
اصل فزونی منافع بر مخارج
یکی از مهم ترین اصول محدودکننده حسابداری، اصل فزونی منافع بر مخارج است. بر اساس این اصل، هرگونه هزینه ای که در حسابداری ثبت می شود باید با منافع آن تطابق داشته باشد و هزینه ها نباید بیشتر از منافع حاصل از آن باشند. این اصل به حسابداران کمک می کند تا در هزینه کردهای مالی خود دقت کنند و تنها هزینه هایی را ثبت کنند که دارای توجیه منطقی باشند. تهیه اطلاعات حسابداری باید توجیه اقتصادی داشته باشد. براساس این اصل، درصورتی که هزینه تهیه اطلاعات حسابداری از منافع حاصل از آن ها بیشتر باشد و گزارشگری اطلاعات مذکور مقرون به صرفه نباشد، حسابدار می تواند از ارائه آن سرباز زند.
درواقع مبنای این اصل این است که، قبل از انجام هر کاری باید منافع و هزینه های مرتبط با آن را کاملاً شناسایی کرد و تنها در صورتی که سود حاصل از آن ها نسبت به هزینه ها بیشتر باشد، اقدام به تهیه آن ها نمود.
اصول و میثاق های محدود کننده حسابداری به مجموعه قواعد و استانداردهایی گفته می شود که چارچوب و محدودیت های انجام محاسبات مالی را مشخص می کنند. این اصول به حسابداران کمک می کند تا گزارش های مالی دقیق و منطبق با قوانین تنظیم کنند. اگر شما نیز به دنبال یادگیری اصول و مبانی حسابداری هستید، می توانید در اموزش حسابداری در تبریز شرکت کنید و با یادگیری این اصول، به درک بهتری از نحوه کار در حوزه مالی دست یابید.
اصل اهـمـیـت
در اصل اهمیت، حسابداران باید اطلاعات مالی را به گونه ای ثبت و گزارش کنند که دارای اهمیت و تأثیر بر تصمیم گیری های مالی باشند. این اصل به حسابداران کمک می کند تا تنها اطلاعاتی را ثبت کنند که دارای اهمیت بالایی باشند و از ثبت اطلاعات غیرضروری پرهیز کنند.
واحدهای اقتصادی مجازند درخصوص اقلامی که باتوجه به وضعیت، محیط و عملکرد واحد از جهت ارزش، ناچیز و کم اهمیت باشند، از به کارگرفتن روش های صحیح تئوریک اجتناب نموده و به جای آن از روش هایی استفاده کنند که کم هزینه تر، عملی تر و راحت تر باشد. براساس این میثاق در حسابداری، مبالغ اعداد و یا اقلامی که با توجه به وضعیت کلی یک مجموعه، میزان گردش مالی آن و محیطی که درآن به فعالیت می پردازد، کم ارزش و جزئی شناخته شوند، می توان از اعمال اصول حسابداری در مورد آن چشم پوشی کرد.
البته این نکته را باید متذکر شد که این اصل در میثاق های حسابداری هرگز به این معنا نخواهد بود که اقلام با ارزش پایین را به هیچ وجه نباید به حساب آورد و ثبت کرد، بلکه می توان برای آن ها از محاسبه استهلاک با توجه به عمر مفید بیش از یک سال چشم پوشی کرد و آن را به حساب هزینه ها منظور نمود.
اصل خصوصیات صنعت
اصل خصوصیات صنعت به این معناست که حسابداران باید ویژگی ها و خصوصیات منحصر به فرد صنعت مورد نظر خود را در گزارش های مالی لحاظ کنند. این اصل به حسابداران کمک می کند تا اطلاعات مالی را به گونه ای تنظیم کنند که با شرایط و ویژگی های خاص صنعت تطابق داشته باشد.
درواقع این اصول تنها برای این بخش ها کاربردی خواهند بود و به کارگیری آن ها در سایر صنایع منجر به ارائه اطلاعاتی کاملاً گمراه کننده خواهد شد. به عبارتی می توان گفت تنها ویژگی های این صنایع هستند که اعمال استثنا در به کارگیری اصول حسابداری را کاملاً توجیه پذیر می کنند.
هر صنعت ویژگی ها و خصوصیات منحصر به فردی را دارد که تنها مختص خود بوده و با سایر صنایع مشترک نیست، در نتیجه برای این که گزارش های مالی در هر صنعت مفیدتر باشد باید از روش های خاص حسابداری مخصوص به آن صنعت به منظور مدیریت حساب های آن ها توسط شرکت های حسابداری یا حسابداران استفاده کرد.
محافظه کاری یا احتیاط
اصل احتیاط یکی دیگر از اصول مهم حسابداری است که بر اساس آن، حسابداران باید همیشه جنبه های بدبینانه و محافظه کارانه را در گزارش های مالی خود در نظر بگیرند. این اصل به منظور جلوگیری از بیش برآورد دارایی ها و سودها و کمتر برآورد بدهی ها و زیان ها تدوین شده است.
واحدهای تجاری نباید از روش هایی استفاده نمایند که آن روش ها درآمدها و دارایی ها را بیش از واقع، و هزینه ها و بدهی ها را کم تر از واقع نمایش دهد. به عنوان مثال، قاعده اَقَل بهای تمام شده یا قیمت بازار از به کارگرفتن اصل محافظه کاری ناشی می شود.
به بیان ساده تر این اصل از میثاق های حسابداری، بر این موضوع تأکید دارد که هنگام وجود ابهام و در زمان پیش بینی ها باید با حفظ احتیاط و محافظه کاری، درآمدها را کم تر از میزان واقعی آن و مخارج بدهی ها را بیش تر از مقدار مورد انتظار در نظر گرفت.
بر اساس تحقیق انجام شده در Handbook of Public Economics تجزیه و تحلیل هزینه و فایده یک روش ثابت برای ارزیابی تصمیمات از نظر پیامدهای آنها ارائه می دهد و دستورالعمل هایی را برای ارزیابی تصمیمات دولت در زمینه های مختلف ارائه می دهد.
اهمیت میثاق های حسابداری: نقش میثاق ها در گزارشگری مالی
اصول و مفروضات حسابداری به تنهایی جواب گوی نیاز گزارشات حسابداری به خصوص در برخی مواقع خاص نیستند، برای حل این مشکل، میثاق ها نقش تسهیل کننده ای دارند.
کنوانسیون های حسابداری با اصول و قواعد محدودکننده ای که بر نحوه گزارشگری مالی تأثیر می گذارند، نقش مهمی در بهبود شفافیت و قابلیت اطمینان اطلاعات مالی دارند. این قراردادها چارچوب استانداردی را برای تهیه و ارائه صورت های مالی فراهم می کند و از سوتفاهم ها یا تفسیرهای نادرست جلوگیری می کند.
یکی از اهداف اصلی قراردادهای حسابداری، ارائه اطلاعات مالی دقیق و قابل اتکا به ذینفعان مختلف از جمله: سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و مدیران است. این اطلاعات به ذینفعان کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه بگیرند. به عنوان مثال، میثاق هایی مانند: اصل احتیاط، تحقق درآمد و اهمیت به شرکت ها کمک می کند تا از ارائه نادرست یا تحریف جلوگیری کنند.
یکی از اثرات مثبت قراردادهای حسابداری شفافیت مالی بیشتر است. شفافیت در گزارشگری مالی شرکت ها را قادر می سازد تا اعتماد بیشتری از سوی سرمایه گذاران و سایر ذینفعان به دست آورند. این میثاق ها همچنین به هماهنگ سازی گزارشگری مالی در سطح بین المللی کمک می کند تا صورت های مالی شرکت ها در کشورهای مختلف قابل مقایسه باشد.
تأثیر میثاق های حسابداری بر شفافیت و قابلیت اعتماد اطلاعات مالی
گزارش های حسابداری باید قابل اتکا و شفاف باشند تا مدیران بتوانند براساس آن تصمیمات صحیحی بگیرند، اهداف مالی را مشخص کنن و برای نیل به آن ها برنامه ریزی لازم را انجام دهند.
یکی از اهداف اصلی میثاق های حسابداری، افزایش شفافیت و قابلیت اطمینان اطلاعات مالی است. این مشکل به ویژه در شرکت های فعال در بازارهای بین المللی اهمیت بیشتری پیدا می کند.
اصول و مقررات حسابداری مانند: اصل تطبیق هزینه و درآمد، و اصل افشا، اطلاعات مالی را به صورت استاندارد و شفاف ارائه می کنند. این به سرمایه گذاران و تحلیلگران اجازه می دهد تا اطلاعات مالی را به درستی تفسیر کنند و از تصمیمات اشتباه اجتناب کنند. علاوه بر این، این اصول از گزارشگری مالی تقلبی جلوگیری نموده و به افزایش اعتماد بازار کمک می کند.
ارتباط میثاق های حسابداری
همان گونه که میثاق های حسابداری با بخش های دیگر حسابداری ازجمله، اصول و مفروضات، استانداردها و … ارتباط دارد، بلکه این میثاق ها تکامل کننده یک دیگر می باشند.
ارتباط قراردادهای حسابداری به نحوه تعامل این اصول با یکدیگر و تأثیر آنها بر اطلاعات مالی اشاره دارد. این روابط نقش مهمی در هماهنگی و همسویی اطلاعات مالی دارند. به عنوان مثال، اصل احتیاط و اصل شناسایی درآمد با هم کار می کنند تا از شناسایی زودهنگام یا تحریف درآمد جلوگیری کنند.
علاوه بر این، شرایط حسابداری به شرکت ها کمک می کند تا تعادلی بین شفافیت و کارایی پیدا کنند. به عبارت دیگر، با استفاده از این اصطلاحات، می توان یک صورت مالی ساختاریافته و قابل فهم، بدون جزئیات غیرضروری یا پیچیدگی بیش از حد در اطلاعات به دست آورد.
اصول حسابداری در استانداردهای مالی بین المللی
برای رسیدن به یک نتیجه واحد در حسابداری، استفاده از یک اصول در مشخص و مدون در تهیه گزارشات حسابداری بسیار مهم است، بنابراین نقش استاندارد حسابداری بر کسی پوشیده نیست.
استانداردهای مالی بین المللی (IFRS) بر اساس اصول حسابداری تدوین شده اند. این استانداردها برای هماهنگ کردن گزارشگری مالی در سطح جهانی طراحی شده اند و شرکت ها را قادر می سازند تا فعالیت های شفاف و قابل مقایسه در بازارهای بین المللی انجام دهند.
استانداردهای حسابداری بین المللی بر اصولی مانند: اصل اهمیت، اصل انصاف و اصل سازگاری تأکید دارند. این سیاست ها به شرکت ها کمک می کند اطلاعات مالی خود را به گونه ای ارائه دهند که مشتریان بتوانند به آن اعتماد کنند. همچنین، IFRS شرکت ها را قادر می سازد تا تصمیمات مناسب تری را در یک محیط مالی پیچیده تر اتخاذ کنند.
یکی از نکات قابل توجه اصول حسابداری بین المللی، انعطاف پذیری آنها برای انطباق با شرایط مختلف است. به عنوان مثال، در برخی موارد، استانداردهای بین المللی ممکن است به شرکت ها اجازه دهند تا از رویه های متفاوتی برای گزارشگری مالی استفاده کنند، به شرطی که این رویه ها شفاف و توضیح داده شوند.
کاربرد میثاق های حسابداری در صنایع مختلف
استفاده از میثاق های حسابداری تنها به یک صنعت محدود نمی شود، بلکه تمام کسب وکارها با محدودیت هایی در گزارش گری همراه هستند.
صنایع مختلف از شیوه های حسابداری به روش های مختلفی استفاده می کنند. هر صنعت دارای ویژگی ها و نیازهای خاصی است که می تواند بر اجرای قراردادهای حسابداری تأثیر بگذارد. به عنوان مثال:
- صنعت تولید: در این صنعت، قراردادهایی مانند: اصل مقایسه هزینه ها و درآمدها، و اصل حسابداری از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا هزینه های تولید و مدیریت داده ها باید مستقیماً گزارش شود.
- شرکت های خدماتی: قراردادهایی مانند: سیاست و اصول درآمدی نقش مهمی در این شرکت ها دارند. در این شرکت ها هزینه های انجام شده معمولا مشخص است و هزینه های عملیاتی باید بر این اساس مقایسه شوند.
- صنعت فناوری اطلاعات: اصول حسابداری مربوط به دارایی های نامشهود و تحقیق و توسعه در این صنعت از اهمیت بیشتری برخوردار است. شرکت های فعال در این زمینه باید هزینه های مرتبط با توسعه نرم افزار و فناوری را به دقت مدیریت کنند.
نتیجه گیری
اهمیت نقش میثاق های حسابداری برا کسی پوشیده نیست و تمام استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری با تمام آیتم های میثاق آشنا بوده و از آن استفاده می نمایند.
کنوانسیون های حسابداری به عنوان اصول اساسی گزارشگری مالی، نقش اساسی در شفافیت، قابلیت اتکا و استانداردسازی اطلاعات مالی دارند. این اصول با ارائه یک چارچوب استاندارد به شرکت ها کمک می کند تا اطلاعات مالی خود را به شیوه ای شفاف، دقیق و قابل مقایسه ارائه دهند. همچنین با تطبیق این قراردادها با استانداردهای بین المللی و نیازهای خاص هر صنعت، می توان کیفیت گزارشگری مالی را ارتقا و اعتماد ذینفعان را افزایش داد.
برای اطلاعات بیشتر و مطالعه مقالات مشابه با آپاداس همراه باشید.
سوالات متداول
خرید یک خودنویس را در نظر بگیرید که با آن می‌توان دفاتر مختلف شرکت را نوشت، اگرچه این لوازم‌التحریر خود به‌تنهایی در زمره دارایی‌های شرکت می‌باشد و عمر مفید آن نیز ممکن است بیش از یک‌سال باشد، ولی می‌توان با تقسیم بهای تمام شده آن به طول عمر مفید، کل هزینه خرید آنرا به‌حساب همان دوره‌مالی منظور نمود.
یا برای مثال کسری، میزان دو تن در انبار نگهداری کیسه‌های سیمان، که در طی یک‌سال مالی بیش از دو هزار تن سیمان به آن وارد می‌شود، بسیار ناچیز و بی‌اهمیت تلقّی می‌شود، چرا که ممکن‌است باسکول، اختلافاتی را در میزان اندازه‌گیری داشته باشد و در نهایت آنها با یکدیگر جمع شده و این‌مقدار کسری را ایجاد کرده باشند. البته همین مقدار کسری برای انباری‌که میزان ورود و خروج اجناس به آن به ۵۰ تن می‌رسد بااهمیت تلقّی می‌شود و باید اختلافات گزارش شده مورد پیگیری قرار گیرند.
برای نمونه گزارش کامل بدهکاران بیمه، نمونه‌ای‌از به‌کارگیری اصل فزونی منافع بر مخارج است، چراکه این گزارش علی‌رغم ارائه اطلاعات بسیار جامع درخصوص بدهکاران شرکت بیمه، به‌دلیل حجم بالای گردش این حساب و مخارج بالای تهیه آن، گزارش کامل اطلاعات آن، مقرون به‌صرفه نخواهد بود.
به‌عنوان مثال می‌توانیم به صنعت بیمه اشاره‌کنیم، قطعاً نحوه گزارشگری مالی در صنعت بیمه و یا رسیدگی به امورمالی آنها متفاوت از کارخانه تولید قند و شکر خواهد بود. در نتیجه باید برای هرکدام از آنها از روش‌های جداگانه حسابداری استفاده کرد.
در صنایع مختلف با توجه به ویژگی‌ها و خصوصیات خاص آن‌صنعت می‌توان اقدام به تعدیل و یا اصلاح روش‌های حسابداری نموده یا از روش‌های جدیدی استفاده کرد. به‌شرط آن‌که اثبات گردد روش‌های اصلاح شده یا جدید، اطلاعات سودمندتری نسبت به روش‌های پذیرفته شده حسابداری ارائه نموده یا جهت جلوگیری از نتیجه‌گیری‌های گمراه‌کننده، ضروری می‌باشد.
ایجاب می‌نماید که در شناسایی درآمدها تا زمان دسترسی به شواهد مستند و قابل اعتماد تأمل شود اما هزینه‌ها و زیان‌ها در صورت وجود شواهد کافی در مورد احتمال وقوع آن ها، بلافاصله شناسایی گردند. به‌عنوان مثال اگر در پایان دوره مالی ارزش بازار اقلامی کمتر از موجودی بهای ثبت شده آن در دفاتر حسابداری باشد، لازم است کاهش مزبور محاسبه و به‌عنوان یک زیان در گزارش‌های مالی آورده شود. اصولا مبنای عمل فوق، قاعده‌ای به‌نام قاعده اقل بهای تمام شده یا قیمت بازار می‌باشد که قاعده مزبور خود از به‌کار گرفتن اصل محافظه‌کاری ناشی می‌شود.
چرا که در این زمان ثبت‌های حسابداری باید کم‌ترین تأثیر خود را روی درآمدها داشته و اثر اصلی را بر روی هزینه‌ها ایجاد کنند تا از ارائه سودهای غیر واقعی جلوگیری به‌عمل آید.
به‌عبارت دیگر می‌توان گفت‌که باید درآمدها را با احتیاط بیشتری نسبت به هزینه‌ها ثبت نمود و دقّت بیشتری را برای شناسایی و تخمین آنها به‌خرج داد.
گردآورنده: نیلوفر شرقی 1400/11/06، دانشجوی مقطع کارشناسی، رشته حسابداری
این مقاله را به اشتراک بگذارید:
هانیه هاشم‌زاده، متولد 1367با حسابداری درمحیط کار به‌صورت تجربی آشنا شد. وی دانش‌آموخته رشته مدیریت دولتی در مقطع کارشناسی و رشته مدیریت فن‌آوری اطلاعات در مقطع کارشناسی ارشد است. از فعالیت های فعلی خانم هانیه هاشم زاده، علاوه بر ارائه خدمات و آموزش حسابداری، مدیریت تیم محتوای تخصصی سایت، پیج اینستاگرامی، تنظیم دوره ها و تهیه جزوات می‌باشد.
وبسایت آموزشگاه حسابداری آپاداس علاوه بر ارائه مقالات حسابداری، دوره های آموزش حسابداری و فایل اکسل حسابداری نیز ارائه می‌کند. اگر در تبریز هستید و به دنبال آموزشگاه حسابداری معتبر می‌گردید، شرایط شرکت در دوره و سایر اطلاعات مربوطه را در صفحه آموزش حسابداری در تبریز آپاداس می‌توانید مشاهده فرمایید. همچنین دوره آموزش آنلاین حسابداری آپاداس به شما این امکان را می‌دهند که مهارت‌های لازم برای مدیریت مالی شرکت خود را کسب کنید و با استفاده از فایل‌های اکسل آماده، کارایی و دقت بیشتری در کار خود داشته باشید.