مـوجـودی نـقـد و بـانک
موجودی نقد و بانک برای مؤسسات تجاری، وجوه نقد همانند خونی که باید در رگهای موجود زنده جریان داشته باشد، اهمیت دارد و دلیل آن، این که پول و وجه نقد آسانترین وسیله داد و ستد است و تغییر شکل یافتن آن به سرعت امکانپذیر میباشد.
در اختیار نداشتن وجه نقد، باعث رکود عملیات تجاری میشود و نهایتاً به توقف فعالیتهای موسسه میانجامد. عدم استفاده صحیح از وجوه نقدی نیز موجبات زیان موسسه را فراهم میآورد.
بههمین دلیل، برای نگهداری و استفاده مناسب از امکانات نقدینگی مؤسسات باید برنامهریزی و مقررات خاصی تنظیم و رعایت گردد.
متناسب با شرایط هرمؤسسه، بهکارگیری حسابهای صندوق، تنخواهگردان یا بانک، پیشنهاد میگردد.
میتوان وجوه نقد مؤسسات را در عین حال هم در حسابهای صندوق و هم در حساب بانک نگهداری کرد و یا بهجای استفاده از صندوق در شرایطی خاص از حساب تنخواهگردان کمک گرفت.
بنابراین موجودی نقدی شامل موجودیهای حساب جاری، پسانداز، اسکناس و سکه موجود در صندوق، حوالهها و چکهای قابل واریز به حسابهای بانکی و موجودیهای ارزی میباشد.
(جهت مطالعه و اطلاعات بیشتر درخصوص موجودی نقد و بانک روی کلمه جزوه کدینگ کلیک کنید)
این حساب دائمی است و شامل موجودی نقد نزد بانکها، موجودی نقد نزد صندوق، موجودی نقد نزد تنخواهگردان، اسناد و اوراق بهادار نزد صندوق، وجوه در راه، موجودی واریزی نامههای ارزی و مسکوکات میباشد.
(جهت آشنایی بیشتر در مورد ماهیت حسابها به مقاله ماهیت حسابها مراجعه شود.)
در واقع وجوه نقدی استکه در جریان فعالیتهای جاری بهصورت روزمره مورد استفاده قرار میگیرد و قرار نیست بهصورت ثابت و راکد باقی بماند.
زمان و نحوه ثبت آن:
بهمحض دریافت و پرداخت وجه، به روشهای معمول ثبت خواهد شد.
استفاده از این سرفصل اطلاعات مربوط به نقدینگی جهت استفاده بهینه از آنرا در هر لحظه در اختیار قرار میدهد.
هرگونه محدودیت در استفاده وجه نقد بایستی بهنحو مناسب در صورتهای مالی افشاء شود.
حساب صندوق:
این حساب مخصوص ثبت وجوه نقدی است که در مؤسسات برای دریافتها و پرداختهای نقدی جاری و یا پرداختهای نقدی آتی نگهداری میشود.
در برخی موارد ، وصول وجه نقد از مشتریان اجتنابناپذیر است و همچنین پرداختهای مؤسسه نیز در برخی موارد باید نقدی صورت پذیرد.
به همین جهت در برخی از مؤسسات ، شخصی بهعنوان صندوقدار استخدام میگردد و متناسب با حداکثر وجهی که در اختیار وی قرار داده خواهد شد از او تضمینهای لازم اخذ میگردد.
علاوهبر حساب صندوق که در دفتر کل افتتاح شده ، در صورت تعدد ، حسابهای معین نیز نگهداری میشود.
یک دفتر مخصوص به نام دفتر صندوق توسط صندوقدار نگهداری میشود که جنبه آماری و اطلاعاتی دارد و از سیستم حسابداری دو طرفه پیروی نمیکند.
این دفتر دریافت و پرداختهای نقدی را بلافاصله ثبت خواهد نمود. در پایان هر روز ، وجوه موجود در صندوق شمارش شده ، با دفتر صندوق مطابقت داده میشود تا صحت انجام امور دریافت و پرداخت به اثبات برسد.
حساب صندوق در دفاتر حسابداری بر اساس اسناد حسابداری تکمیل میگردد.
بدین صورت که به ازای دریافتهای نقدی ، حساب صندوق بدهکار و در مقابل ، پرداختهای نقدی حساب صندوق بستانکار میشود.
حـسـاب تـنـخـواه گردان:
در مؤسسات تجاری، ممکن است حساب بانک به دلیل امتیازات زیاد، جانشین صندوق گردد و کلیه دریافتها و پرداختها از طریق آن انجام شود. البته پرداختهای جزیی را با صدور چک از حساب بانکی انجام نمیدهند و در برخی موارد دریافتکنندگان وجوه جزئی ، از دریافت چک خودداری میکنند.
بنابراین برای تأمین پرداختهای جزئی مبلغی را تحت عنوان تنخواه گردان در اختیار یکی از کارکنان مالی قرار میدهند، تا با رعایت مقررات و آیین نامههای داخلی مؤسسه نسبت به پرداخت هزینههای جزئی یا خرید بعضی ملزومات اقدام نماید.
مبلغ تنخواهگردان متناسب با هزینهها و یا پرداختهای جزئی مؤسسه است و از شخصی که تنخواهگردان دراختیار او قرار داده میشود ، تضمین لازم دریافت میگردد.
نگهداری حساب تنخواه گردان، به یکی از دو روش زیر انجام میشود:
الف- روش تـنـخـواه گـردان ثـابـت:
در این روش، مبلغ تنخواهگردان در طی یک دوره مالی ثابت است مگر اینکه براساس تصمیمات جدید نسبت به افزایش یا کاهش آن اقدام شود.
در طی دوره مالی، هرگاه مبالغی از تنخواهگردان بابت هزینه یا خرید ملزومات به موجب دستورات صادره پرداخت شود، مسئول تنخواهگردان، اسناد مربوط را به همراه گزارش، به حسابداری تحویل میدهد.
در صورتیکه مدارک تحویلی ایرادی نداشته باشند از طریق حسابداری معادل اسناد و مدارک، چک صادر میشود و در اختیار مسئول تنخواهگردان قرار میگیرد.
ب- روش تـنـخـواه گـردان مـتـغـیر:
در این روش، ایجاد حساب تنخواهگردان برای مخارج قابل توجهی که باید در آینده نزدیک پرداخت شود و مبلغ آن نیز قابل پیشبینی است، ایجاد میشود.
ضمناً یادآور میشود که مبلغ مربوط به تنخواهگردان متغیر، معمولاً از تنخواهگردان ثابت بیشتر است و برای اخذ تضمین از مسئول تنخواهگردان متغیر، حساسیت زیادی وجود ندارد.
حساب بانک:
استفاده از سیستم بانکی در مؤسسات تجاری امروزی، یک امر اجتناب ناپذیر است و قسمت اعظم دریافتها و پرداختها ازطریق بانک انجام میپذیرد. در اصطلاح حسابداری، حساب بانک به حساب جاری اطلاق میشود و حسابهای پسانداز و سپردهگذاری را در عناوین دیگری طبقه بندی میکنند.
برای افتتاح حساب بانکی، اشخاص حقیقی با معرفی یک فرد که در آن بانک حساب جاری داشته باشد و اشخاص حقوقی به تبع از شرایط خود ضمن مراجعه به بانک و تکمیل نمودن کارت مشخصات، شرایط برداشت از حساب جاری را مشخص میکنند و امضا یا امضاهای مجاز را معرفی نموده، تسلیم بانک میکنند.
بانک پس از بررسیهای لازم، دسته چک 25، 50 یا 100 برگی را که مختص هر بانک است با درج شماره حساب مشتری در حساب جاری خود سپرده است بر روی برگهای چک بنویسد و با تکمیل امضا یا امضاهای مجاز، در اختیار اشخاص قرار دهد ( البته در مورد مؤسسات، ممهور نمودن دسته چک به مهر مؤسسه نیز ضرورت دارد ) تا به موجب آن شخص بتواند از بانک مورد نظر وجه چک را دریافت نماید.
تعریف دسته چک:
به موجب ماده 310 قانون تجارت: ” چک نوشتهای است که بهموجب آن صادرکننده وجوهی را نزد محالعلیه (بانک) دارد، کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار نماید. ”
لازم به یادآوری است که وجوه نزد محالعلیه (بانک) یا از طریق صاحب حساب و یا از طریق دیگران میتواند به حساب جاری واریز گردد.
در صورتیکه واریزی، نقدی باشد شخص واریزکننده با درج تاریخ واریز، مشخصات صاحب حساب، شماره حساب ذینفع و قید مبلغ واریزی به عدد و به حروف و مشخصات خود در فیش نقدی، به همراه وجه نقد در اختیار بانک قرار میدهد. بانک پس از کنترل و تایید واریزی، نسخهای از فیش نقدی را به واریزکننده تسلیم و نسخه دیگر را جهت اعمال به حساب مشتری نزد خود نگهداری میکند.
سوالات متداول
- کلیه دریافت ها و پرداخت های نقدی باید بر اساس اسناد ثبت شده و دستور مقامات مسئول موسسه باشد.
- برای دریافت ها و پرداخت های نقدی باید از فرم های دریافت و پرداخت صندوق که شماره های مسلسل دارند، استفاده شود و نسخه های باطل شده نیز در پرونده ای بایگانی گردد.
- کلیه دریافت ها و پرداخت های نقدی بلافاصله باید در دفتر صندوق ثبت گردد و اسناد ثبت شده آن رویداد، برای صدور سند حسابداری و ثبت در دفاتر ، به حسابداری تحویل گردد.
- حتی المقدور سعی شود که دریافت ها و پرداخت های وجوه نقد و ثبت آنها در دفاتر حسابداری توسط یک نفر انجام نپذیرد.
- دریافت های نقدی صندوق زمانی که به یک حد مقرر می رسند، باید به حساب های بانکی موسسه واریز شوند.
- سعی شود که برای دریافت های نقدی و همچنین برای پرداخت های نقدی با رقم بالا، از بانک استفاده شود.
- برای اطمینان از صحت عملکرد صندوق دار هر چند وقت یک بار به طور پیش بینی نشده، باید موجودی واقعی صندوق را با دفتر صندوق و حساب صندوق مطابقت داد.
- استفاده از حساب بانکی، دارای امتیازات بسیاری است که در ادامه به موارد عمده آن اشاره می شود:
1- امکان اعمال کنترل در مورد دریافت ها و پرداخت ها:
به دلیل آن که دریافت ها و پرداخت ها با تنظیم مدارک و اسناد انجام می گیرد و امکان مراجعه مجدد به مدارک و اسناد برای بازبینی وجود دارد، لذا در صورت بروز اشتباه می تواند اصلاح و اثبات شود.
2- استفاده از خدمات بانکی (در توضیح موجودی نقد و بانک):
موسسات تجاری بدون پرداخت حق الزحمه از خدمات بانک استفاده می کنند و چنانچه به هنگام دریافت و پرداخت وجوه، اشتباهی رخ داده باشد، مسئولیت مستقیماً به عهده بانک می باشد. ضمناً بانک ، وصول چک ها و اسناد مشتریان را تقبل نموده و در برخی موارد پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان و کارگران موسسات را نیز به عهده می گیرد.
3- ایمن بودن وجوه نقد:
وجوه نقد موسسات از خطرات اختلاس، دزدی و آتش سوزی در امان است و موسسات با اطمینان، نقدینگی خود را در اختیار بانک قرار می دهند و مسئولیت خطرات یاد شده و در فوق را به عهده بانک محول می نمایند.
4- ایجاد تسهیلات در خریدهای خارجی:
کلیه خریدهای خارجی موسسات تجاری با عملیات بانکی خاصی که به آن ” گشایش اعتبارات اسنادی ” گویند ، انجام پذیر است و کلیه تعهدات مشتری در مورد خرید های خارجی باید توسط بانک از حساب جاری مشتری برداشت شود.
5- کسب اعتبار برای مشتریان (در توضیح موجودی نقد و بانک):
بانک ها با توجه گردش عملیات حساب جاری مشتریان، نسبت به آنها اعتبار قائل می شوند. گردش عملیات به هنگام دریافت تسهیلات و اعتبارات از بانک نقش عمده ای دارد.
با توجه به مطالبی که در مورد حساب بانک گفته شد، نحوه تغییرات این حساب در زیر توضیح داده می شود.
حساب بانک به ازای هر دریافتی بدهکار می شود و به ازای هر پرداخت یا هر برداشتی، بستانکار خواهد شد. بنابر این برای کنترل دریافت و پرداخت های ثبت شده در دفتر موسسه می توان از صورت حساب بانک که ماهیانه و یا بنا به درخواست مشتری تنظیم و به مشتری ارسال می شود، استفاده نمود.
امیدواریم با مطالعه این مقاله پاسخ خود را به سوالات دریافت کرده باشید. در کنار مطالعه این مطلب، کارشناسان آپاداس در انتخاب دوره آموزش حسابداری مناسب شما را همراهی خواهند کرد. شما میتوانید از طریق راههای ارتباطی ثبت شده در قسمت تماس با ما ارتباط برقرار کنید و یا با درخواست مشاوره رایگان با شما در تماس خواهیم بود.
گردآورنده: نیلوفر شرقی 1400/12/05، دانشجوی مقطع کارشناسی، رشته حسابداری