مفهوم و تعریف حسابداری

برای درک بهتر مفهوم حسابداری، نگاهی به تاریخچه این علم مفید است. حسابداری از زمان های بسیار دور وجود داشته است و ردپای آن را می توان در تمدن های باستانی مانند سومر، بابل و مصر یافت. در آن زمان ها، حسابداری به شکل ابتدایی تری وجود داشت و بیشتر برای ثبت بدهی ها و دارایی ها استفاده می شد. با گذشت زمان و پیچیده تر شدن اقتصادها، نیاز به حسابداری مدرن به وجود آمد. در قرن چهاردهم، با ظهور دو طرفه نویسی توسط لوکا پاچیولی، حسابداری به شکل مدرن خود نزدیک شد. امروزه حسابداری به یکی از پایه های اساسی اقتصاد جهانی تبدیل شده است.

به گزارش wiley،حسابداری یکی از قدیمی ترین تخصص ها می باشد. تاریخ حسابداری به اولین روزهای تمدن بازمی گردد، زمانی که سیستم تجاری محصولات کشاورزی و کالاهای ضروری برای بقا، نیاز به نوعی ثبت و نگهداری اطلاعات را ایجاد کرد. حسابداری حتی پیش از اختراع عدد شکل گرفت؛ حدود ۱۰,۰۰۰ سال پیش در منطقه ای به نام میان رودان (که شامل ایران و عراق امروزی می شود) آغاز شد. رودخانه های دجله و فرات، که در این منطقه قرار دارند، سرزمینی حاصلخیز با جمعیتی پررونق و تجارت فعال بین شهرها و روستاها را به وجود آورده بودند.

در آن زمان، تجار با مشکلاتی مشابه کسب وکارهای امروز مواجه بودند. آنان برای ارسال کالاهای خود باید به قایق بانان اعتماد می کردند، اما همیشه قایق بانان صادق نبودند و اختلافاتی بین میزان کالای ارسال شده و دریافتی در مقصد به وجود می آمد. تصور دنیایی بدون نوشتن و عدد برای ما سخت است، اما تجار آن دوران برای رفع این مشکل، راه حلی ابتکاری یافتند. آن ها نشانه های کوچک سفالی ساختند که هرکدام به شکلی خاص و با علامت هایی خاص برای نمایش محصولات مختلف طراحی شده بود. این سیستم به نام “بولاک” شناخته می شد، به طوری که مثلاً یک شکل برای یک سبد گندم و شکلی دیگر برای یک کوزه استفاده می شد. این سیستم بولاک برای تقریباً ۵,۰۰۰ سال قبل از اختراع نوشتن و عدد به کار می رفت.

با شکوفایی کشاورزی، خدمات و صنایع کوچک در جوامع دره میان رودان توسعه یافتند. شهرهای بابل و نینوا به مراکز تجاری منطقه ای تبدیل شدند و زبان بابلی به زبان تجارت و سیاست در سراسر خاور نزدیک بدل شد. حتی در آن دوران، مؤسسات بانکی متعددی در میان رودان فعالیت می کردند که از مقیاس های استاندارد طلا و نقره استفاده می کردند و در برخی معاملات اعتبار مالی اعطا می کردند. در آن دوران، سومر یک ساختار حکومتی داشت که اکثر زمین ها و دام ها را به عنوان امانت از سوی خدایان مدیریت می کرد، که این امر انگیزه ای برای حفظ و ثبت دقیق سوابق شد. همچنین قوانین سخت گیرانه ای وضع شده بود که عدم ثبت معاملات را جرم تلقی می کرد.

معادل حسابدار امروزی در میان رودان، “کاتب” بود که وظایفی مشابه، اما گسترده تر داشت. او علاوه بر نوشتن معاملات، اطمینان حاصل می کرد که توافقات با جزئیات قانونی مطابقت دارند. معابد، کاخ ها و شرکت های خصوصی صدها کاتب را استخدام می کردند و این شغل به عنوان یک حرفه معتبر محسوب می شد.

در یک معامله معمول آن دوران، طرفین دروازه شهر را برای پیدا کردن یک کاتب جست وجو می کردند؛ آن ها توافق خود را به کاتب توضیح می دادند و او مقدار کمی از گل مخصوص آماده می کرد تا معامله روی آن ثبت شود. گل در آن منطقه به وفور یافت می شد، در حالی که پاپیروس کم یاب و گران قیمت بود. گل مرطوب به اندازه و شکلی قالب گیری می شد که شرایط توافق روی آن قابل ثبت باشد. کاتب نام طرفین، کالاها و مبالغ مبادله شده و هر قول و قرار دیگری را ثبت می کرد. سپس طرفین با مهرهای خود آن لوح را “امضا” می کردند. در دوران بی سوادی، مردان امضای خود را به شکل طلسم های سنگی به گردن آویزان می کردند. برای امنیت بیشتر، کل معامله روی “پوسته” بیرونی نیز دوباره نوشته می شد، که در واقع کپی ای از نسخه اصلی بود؛ هرگونه تلاش برای دستکاری در این بسته با مقایسه آن با محتوای داخلی قابل تشخیص بود.

سؤال اساسی تر این است که چرا باید به تاریخ حسابداری اهمیت بدهیم؟ نگاه به گذشته نه تنها به درک بهتر از گذشته کمک می کند، بلکه نوعی مسیر پیچیده را نشان می دهد که آینده بهتری را رقم می زند. همچنین توضیح دهنده رشد فوق العاده ای است که حرفه حسابداری در سراسر جهان تجربه کرده است. جالب است بدانیم که ملل مدیترانه و اروپا تا قرون وسطی با مفهوم عدد صفر آشنا نبودند؛ آن ها این مفهوم را از ریاضی دانان خاورمیانه آموختند که با این مفهوم آشنا بودند.